وانگ شیانگسوی، استراتژیست چینی در سال ۲۰۱۷ کتابی با عنوان “یکی از سه: نقش چین در جهان آینده” منتشر کرد که در آن آینده‌ای جهانی را توصیف کرد که شاهد ظهور سه بلوک اصلی است: آمریکای شمالی، اروپا و پان-آسیا. او با وام گرفتن صفحه‌ای از رمان کلاسیک ادبی «عاشقانه سه پادشاهی» لو گوانژونگ، می‌گوید چین رهبری بلوک پان‌آسیایی را بر عهده خواهد گرفت.
اینکه آیا پکن استراتژی خود را بر اساس تفکرات وانگ، تنظیم می‌کند، قابل بحث است، اما آنچه واضح است فشار برای یک زنجیره تامین منطقه‌ای به منظور مبارزه با اقدام واشنگتن در محدود کردن جاه طلبی‌های فناوری چین است. چین مکانیسم‌هایی مانند «۱۰+۳»، یعنی ۱۰ عضو آسه‌آن به اضافه چین، ژاپن و کره جنوبی را ایجاد کرده و با اروپایی‌ها – بلوک سوم –لابی می‌کند تا مطابق با سیاست ایالات متحده نباشند.
اما در سال گذشته شاهد ظهور ائتلافی به رهبری ایالات متحده بودیم تا دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته را خنثی کند – که همه چیز از جدیدترین تلفن‌های هوشمند گرفته تا سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته را تامین می‌کند. از آنجایی که واشنگتن به تدریج یک رژیم کنترل صادرات را ایجاد می‌کند که چین را هدف قرار دهد و از مزیت‌ها و نفوذ ایالات متحده استفاده می‌کند، پکن به طور فزاینده‌ای منزوی به نظر می‌رسد.
کارشناسان چینی بر این نظرند که با این اقدامات اگرچه صنعت تراشه چین یک شبه نمی‌میرد اما نمی‌تواند به یک پیروزی آسان در این نبرد دست یابد و از یک طرف، نمی‌توان کورکورانه خوش بین بود و باور داشت که می‌توان همه چیز را انجام داد، اما در عین حال نباید افسرده بود یا خود را تحقیر کرد.
واشنگتن در سال ۲۰۲۲ با قانون تراشه و علم، از دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته جلوگیری کرد و با کمک‌های بلاعوض، تولید تراشه را به خاک آمریکا بازگرداند.
ایالات متحده همچنین کنترل صادرات را در ماه اکتبر به روز و دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته، تجهیزات و پرسنل آمریکایی را محدود کرد. علاوه بر این، دولت بایدن فشار دیپلماتیک بر متحدان خود را افزایش داده است تا در محدود کردن صادرات فناوری پیشرفته به چین در یک مسیر باقی بمانند.
تایوان، جزیره خودمختار که چین آن را استانی مرتد می‌داند و در صورت لزوم ممکن است با زور آن را تصرف کند، به وضوح از مدار چین دور می‌شود. TSMC، پیشرفته‌ترین کارخانه ریخته گری تراشه جهان، در حال ساخت کارخانه‌ای در ژاپن است و ممکن است کارخانه دومی را در آنجا در نظر بگیرد. این شرکت ایده راه اندازی اولین کارخانه خود در اروپا علاوه بر کارخانه جدید خود در آریزونا را نیز مطرح کرده است.
برنامه TSMC برای هزینه ۴۰ میلیارد دلاری برای ساخت تراشه های ۴ نانومتری پیشرفته در ایالات متحده با برنامه آن برای صرف ۳ میلیارد دلار برای توسعه تولید در کارخانه نانجینگ در سرزمین اصلی چین، که تراشه‌های گره ۲۸ نانومتری بالغ تولید می‌کند، در تضاد است. جدا از محدودیت‌های ایالات متحده، تایپه مدت‌هاست محدودیت‌هایی دارد که هر سازنده تراشه‌های تایوانی را از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته در سرزمین اصلی چین برای حفظ فاصله فناوری حداقل دو نسل منع می‌کند.
در همین حال، اروپا به دنبال امنیت زنجیره تامین خود است.
این بلوک ۲۷ کشوری با برنامه‌ای ۴۵ میلیارد یورویی (۴۶٫۶ میلیارد دلاری) برای تامین بودجه تولید تراشه در خاک خانگی در این ماه موافقت کرد تا اتکا به تولیدکنندگان آسیایی کاهش یابد. قانون تراشه‌های اتحادیه اروپا که در سال ۲۰۲۳ مورد بحث و تصویب پارلمان اتحادیه اروپا قرار خواهد گرفت، با هدف افزایش تولید تراشه‌های مبتنی بر اتحادیه اروپا به ۲۰ درصد از بازار جهانی تا سال ۲۰۳۰ از سطح فعلی ۱۰ درصد است.
این اقدام منعکس کننده نگرانی‌های شدید اتحادیه اروپا در مورد خطرات زنجیره تامین آینده است که ممکن است در تضاد با برنامه پکن برای استفاده از اروپا به عنوان تعادلی برای محدودیت‌های صادرات نیمه هادی ایالات متحده باشد.
به گفته تحلیلگران، اگرچه اتحادیه اروپا از معرفی چین به عنوان یک نگرانی امنیتی خودداری کرده، اما این واقعیت که بروکسل کاری برای برهم زدن سیاست ایالات متحده انجام نمی‌دهد، پیامدهایی برای تلاش‌های پکن برای خنثی کردن حمله واشنگتن خواهد داشت.
قانون تراشه‌های اتحادیه اروپا، ایالات متحده، ژاپن، کره، سنگاپور و تایوان را به عنوان شرکای امنیت زنجیره تامین اتحادیه اروپا معرفی می‌کند که به وضوح نشان می‌دهد که چین یک خطر محسوب می‌شود.
در میان شرکای نام‌برده در قانون تراشه‌های اتحادیه اروپا، ژاپن، کره جنوبی و تایوان نیز از سوی واشنگتن برای تشکیل یک اتحاد تراشه‌ها به نام تراشه ۴ انتخاب شده‌اند که از سوی پکن به عنوان اقدامی عمدی برای به حاشیه راندن نقش چین در صنعت نیمه‌رساناها تلقی می‌شود.
سنگاپور همچنین به عنوان پوششی در برابر خطرات زنجیره تامین از سوی چین برای تولیدکنندگان تراشه‌های خاص در آسیا عمل می‌کند. به این ترتیب، مشارکت اتحادیه اروپا با این دموکراسی‌های لیبرال می‌تواند چین را حتی بیشتر منزوی کند.
فعالیت‌های ادغام و اکتساب شرکت‌های چینی در بخش فناوری اروپا در حال حاضر تحت نظارت بیشتری قرار گرفته است.
با این حال، تأثیر مستقیم قانون تراشه اتحادیه اروپا بر چین در حال حاضر محدود است زیرا روابط اقتصادی بین این کشور و اروپا همچنان قوی است. بر اساس آمارهای رسمی یورواستات، هم صادرات اتحادیه اروپا به چین و هم واردات از چین بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ افزایش یافته است. سرمایه‌گذاری چین در اروپا (EU-27 به علاوه بریتانیا) در سال ۲۰۲۱ به ۱۰٫۶ میلیارد یورو افزایش یافت که اولین افزایش از روند نزولی از سال ۲۰۱۶ است.
چین همچنان موانع ژئوپلیتیکی برای صعود دارد. طبق گزارش خبری بلومبرگ ژاپن و هلند توافق کردند که کنترل صادرات ابزارهای پیشرفته ساخت تراشه به چین را تشدید کنند.
اگرچه پکن در سازمان تجارت جهانی (WTO) علیه کنترل‌های صادرات تراشه‌های ایالات متحده شکایت کرده اما واشنگتن در سال‌های اخیر انتصاب‌ها را در هیئت حاکمه ارشد WTO در مورد اختلافات تجاری محدود کرده، به این معنی که برخی از منازعات هرگز حل و فصل نمی‌شوند.
با این وجود انتظار می‌رود که موانع برای کشورهای اروپایی برای ارسال تجهیزات نیمه‌رسانا به چین یا فروش نیمه‌رسانا به شرکت‌های سرزمین اصلی چین همچنان زیاد باشد.
اگر هلندی‌ها و ژاپنی‌ها با میل خود کنار نروند، دولت بایدن می‌تواند تهدید به اتخاذ اقدامات فراسرزمینی کند. ایالات متحده همچنین می‌تواند کنترل‌های صادراتی را به سایر حوزه‌های فناوری که برای رهبری فناوری ایالات متحده و بنابراین امنیت ملی اساسی هستند، مانند هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی، محاسبات کوانتومی و انرژی پاک پیشرفته گسترش دهد.
منبع: scmp
