لی بیشتر برای یک دهه رهبری دومین اقتصاد بزرگ جهان شناخته شده است، اما در تمام طول این مدت، طرفدار تحقیقات علوم پایه و توسعه علمی به منظور حمایت از رشد ملی بود.
لی اوایل روز ۲۷ اکتبر، هفت ماه پس از کناره گیری از صحنه سیاسی، پس از یک حمله قلبی در شصت و هشت سالگی درگذشت.
لی در اواخر فوریه امسال و چند هفته قبل از بازنشستگی، درباره اهمیت تحقیقات علوم پایه با ریاضیدان مشهور چینی یائو شینگ تونگ گفتگویی انجام داد. هدف یائو شینگ تونگ که سال گذشته از دانشگاه هاروارد بازنشسته شده و به طور تمام وقت در دانشگاه تسینگ‌هوا تدریس می‌کند، کمک به کشورش برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت ریاضی در طی یک دهه است.
به گزارش خبرگزاری دولتی شینهوا، لی معتقد بود که نوآوری و توسعه علم و فناوری نیاز به حمایت اساسی از علوم پایه دارد که اساس آن هم ریاضیات است. او ریاضیات را تاج علوم طبیعی نامیده بود.
وی همچنین از پژوهشگران خواست تا متعهد بمانند، با تخیل و خلاقیت خود به پیشرفت‌های علمی دست یابند و همکاری‌های بین‌المللی را تقویت کنند.
حمایت لی از جامعه علمی به دوران تصدی سمت او به عنوان معاون نخست وزیر، از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ باز می‌گردد.
لیو دان‌یی، مدیر و بنیان‌گذار مرکز تخصصی کاوشگر یونی حساس با وضوح بالا در پکن (SHRIMP) که در زمینه تاریخ‌سنجی سنگ از جمله خاک ماه تخصص دارد، به بازدید لی از آزمایشگاه وی در اوت ۲۰۰۹ اشاره کرد و گفت:”لی تنها رهبر ملی بود که تا کنون از آزمایشگاه ما دیدن کرده بود. زمانی که او را ملاقات کردیم، پرانرژی بود. مسئولیت معرفی آزمایشگاه به من سپرده شده بود. او به صحبت‌های من گوش داد و از همکارانم سوالات زیادی پرسید. همچنین در ادامه، با دانشمندان برجسته در خصوص تغییرات اقلیمی گفتگو کرد. وی قبل از رفتن ما را تشویق کرد تا برای پیشرفت علم و فناوری کشورمان سخت تلاش کنیم و از تلاش‌های ما قدردانی کرد.»
به گفته لیو، این نخست‌وزیر سابق بود که باعث افزایش بودجه، فضای دانشگاهی و استخدام نیرو در آکادمی علوم زمین‌شناسی چین شد.
«دانشمندان آکادمی علوم زمین‌شناسی از مرگ ناگهانی نخست وزیر لی به شدت ناراحت هستند. ما هرگز حمایت بی‌پایان او از علم زمین‌شناسی را فراموش نخواهیم کرد.»
لی در جریان بازدید از این آکادمی خاطرنشان کرده بود: « توانایی‌های اکتشافات زمین‌شناسی چین، به خوبی توسعه یافته و صلاحیت این را دارد تا به کشور در یافتن منابع معدنی کلیدی کمک کند.»
به نقل از شینهوا، وی گفته بود: «زمین شناسان باید به نوآوری و افزایش تلاش‌های تحقیقاتی برای کشف اسرار زمین و دستیابی به دستاوردهای علمی درجه یک ادامه دهند.»
در طول یک دهه دوران تصدی نخست‌وزیری وی از سال ۲۰۱۳، هزینه‌های تحقیق و توسعه چین از ۱ تریلیون یوان (حدود ۱۳۶ میلیارد دلار آمریکا با نرخ فعلی) یا کمتر از ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۱۲ (GDP) به بیش از ۳٫۰۸ تریلیون یوان یا ۲٫۵۴ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت.
همچنین در سال گذشته چین مبلغ بی‌سابقه‌ای به ارزش ۲۰۲ میلیارد یوان را برای تحقیقات علوم پایه هزینه کرد و در رتبه دوم جهان پس از ایالات متحده قرار گرفت. آگاهی لی از اهمیت علم و فناوری برای رشد اقتصادی در اوایل دوره نخست وزیری او آشکار شد. یک سال پس از آغاز به کار به عنوان مقام دوم و بالاترین مقام اقتصادی چین، لی از مارسیا مک‌نات، ژئوفیزیک‌دان و سردبیر وقت مجله برجسته ساینس، برای نشستی در پکن دعوت کرد.
مک‌نات، در سرمقاله‌ای با عنوان «لی و من» که در مجله ساینس منتشر شد، در خصوص دیدارش با لی در سال ۲۰۱۴ چنین می‌نویسد: «این واقعیت که نخست‌وزیر چین می‌خواست با من ملاقات کند، نشانه‌ای بسیار قوی و دال بر این بود که چین، علم را برای سعادت آینده‌اش حیاتی می‌داند.
مک‌نات که اکنون رئیس آکادمی ملی علوم ایالات متحده است، افزود این قرار ملاقات نیم ساعته، هفتاد دقیقه به طول انجامید و موضوعات مختلفی از برنامه فضایی چین، تغییرات آب‌و‌هوایی و حفاظت از محیط زیست گرفته تا آموزش و همکاری علمی بین‌المللی را در بر گرفت.
او نوشت: «تحقیقات علمی به جایگاه ویژه‌ای در چین دست یافته است. اگر نتیجه بلندمدت این باشد که بااستعدادترین جوانان چینی برای یافتن راه‌حل‌های زیست‌محیطی فعالیت کنند، همه ما برنده‌ایم.»
در یادداشتی که در همان نسخه ساینس نیز منتشر شد، از لی نقل شده است که «توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و حفظ انرژی و منابع با هم می‌توانند به رشد تولید ناخالص داخلی و در عین حال حفظ محیط زیست کمک کنند».
مک‌نات افزود که این دیدار یکی از برجسته‌ترین رویدادها در زمان سردبیری او در مجله ساینس بود. وی ادامه داد: “من بسیار تحت تاثیر شیفتگی او نسبت به علم و تسلط او به زبان انگلیسی قرار گرفتم تا جایی که مترجم را تصحیح می‌کرد. روابط نزدیکی که نخست وزیر لی با بای چونلی، رئیس آکادمی علوم چین (CAS) داشت، تحسین‌برانگیز بود. این رابطه بود که علم چین را به سیستمی در سطح جهانی تبدیل کرد که امروز شاهد آن هستیم.به همه شهروندان چین، به ویژه به کسانی که مرهون رهبری او بودند، تسلیت می‌گویم».
لی در حمایت از تحقیقات علوم پایه بسیار قاطع بود و در سال ۲۰۱۵ اظهار داشت که عمق تحقیقات علوم پایه، تعیین کننده حیات نوآوری یک کشور است”.
در طی بازدید از مؤسسه فیزیک آکادمی علوم چین در آن سال، لی دانشمندان را تشویق کرد که تحقیقات اصلی‌تری را دنبال کنند و از آنها خواست که عبارت معروف «تولید شده در چین» را به «ابداع شده در چین» تبدیل کنند.
وی در سال ۲۰۱۶ در یک کنفرانس ملی اعلام کرد که علیرغم فشارهای مالی، سرمایه‌گذاری دولت در تحقیقات پایه نباید کاهش یابد و خواستار افزایش آن شد. لی، که یک اقتصاددان تحصیلکرده در رشته حقوق بود، مشوق اجرای کاربردی تحقیقات علوم بود.
در مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۱۴ در تیانجین، لی برای اولین بار کمپین کارآفرینی و نوآوری جمعی خود را معرفی کرد. دولت‌های محلی در همه سطوح، از طریق حمایت مالی از انکوباتورها و پارک‌های نوآوری و تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز به این برنامه پیوستند تا به «شرکت‌های خرد» اجازه رشد دهند.
یکی از دانشمندان آکادمی علوم چین که از سال ۱۹۹۹ در تلاش بود میان تحقیقات خود و بازار ارتباط برقرار کند، گفت در آن زمان جامعه چین، اساتید را به مشارکت در استارت‌آپ‌ها تشویق نمی‌کرد و به مواردی اشاره کرد که برخی از اساتید با مشکلات قانونی مواجه شده بودند. اما پس از سال ۲۰۱۵، به لطف سیاست‌های لی، وضعیت شروع به تغییر کرد.
این دانشمند که نخواست نامش فاش شود، افزود: «لی نقشی اساسی در ترویج انتقال فناوری و ترویج کارآفرینی داشت. سیاست‌هایی مانند اجازه دادن به دانشمندان برای راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، راه را برای توسعه سریع چین در سال‌های اخیر هموار کرده است.»
وانگ چائو، پژوهشگر و موسس یک شرکت فناوری پیشرفته، روز جمعه در ادای احترام به لی در رسانه‌های اجتماعی خود نوشت: «[چنین سیاست‌هایی] همانند سرچشمه‌ای جوشان برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران هستند. »
لی بارها بر اهمیت افزایش استقلال پژوهشگران و کاهش تشریفات اداری، به ویژه در زمینه تامین مالی، تاکید کرد. یکی دیگر از دانشمندان آکادمی علوم چین که نخواست نامش فاش شود، گفت: «تمرکزلی بیشتر بر این بود که چگونه علم و فناوری می‌تواند به توسعه اقتصادی و اجتماعی کمک کند.»
یک محقق متخصص در سیاست‌گذاری فناوری علمی چین با این نظر موافق است و به شرط ناشناس ماندن می‌گوید که پس از هجدهمین کنگره ملی حزب کمونیست حاکم در سال ۲۰۱۲، سیاست‌های دولت عملگراتر شده که هدف آن، هدایت “اشتیاق” در دانشمندان است.
کنگره حزب در سال ۲۰۱۲ زمینه را برای تغییر رهبری در یک دهه فراهم کرد و لی، که در آن زمان ۵۷ سال داشت، در ماه مارس سال بعد به سمت نخست‌وزیری ارتقا یافت.
زمانی که تو یویو اولین جایزه نوبل پزشکی چین را در سال ۲۰۱۵ برای پژوهش بر روی داروی ضد مالاریای آرتمیزینین بر اساس داروهای گیاهی چینی باستان، دریافت کرد، لی به عنوان نخست‌وزیر چین شادی جامعه علمی را به اشتراک گذاشت.
وی در نامه تبریک خطاب به اداره کل پزشکی سنتی چینی نوشت: «[جایزه تو] نمایانگر پیشرفت چین در علم و فناوری و مشارکت چشمگیر طب سنتی چین در سلامت انسان‌ها و حاکی از قدرت روزافزون ملی و نفوذ بین‌المللی چین است.»
منبع: scmp
