اینترنت اشیا شبکه‌ای است از اشیای فیزیکی مجهز به حسگرها، نرم‌افزارها، و سایر فناوری‌ها برای اتصال و انتقال داده به سایر دستگاه‌ها و سیستم‌ها از طریق اینترنت.
هدف پیش‌نویس توسعه سیستم مذکور در دو مرحله است: تا سال ۲۰۲۰ سیستم اجرایی شده و علاوه بر شفاف‌سازی ملزومات امنیتی، دست‌کم ۱۰ استاندارد صنعتی پیش‌نویس خواهد شد. سپس تا سال ۲۰۲۵ انتظار می‌رود بیش از ۳۰ استاندارد صنعتی با هدف ارتقای امنیت کاربردهای میان صنعتی اینترنت اشیا پیش‌نویس شود.
پنج استاندارد مهم
تاثیر اینترنت اشیا بر زندگی روزمره و افزایش روزافزون دستگاه‌های متصل به آن و داده‌های تبادل شده، تعیین استانداردهایی یکپارچه برای تامین امنیت داده‌ّها و قابلیت طراحی، تولید، و استفاده جهانی از این فناوری با محصولات شرکت‌های مختلف ضروری است. استانداردهای صنعتی تعامل‌پذیری دستگاه‌ها را در سرتاسر دنیا تضمین می‌کند.
در پیش‌نویس تاکید شده است که استانداردهای پایه‌ای امنیتی اینترنت اشیا مربوط به پیوند‌های مهم و پایه‌ای هستند: پایانه‌های اینترنت اشیا، درگاه‌ها، و پلتفرم‌ها.
این پیش‌نویس پنج استاندارد امنیتی پایه‌ای مهم را شناسایی کرده و محدوده‌ها و اهداف کلیدی استانداردسازی را به اختصار توصیف کرده است:
۱. امنیت عمومی
ملزومات پیش‌نویس در این زمینه شامل هدایت استانداردهای امنیتی پایه‌ای اینترنت اشیا است که عبارت‌های امنیتی، مدل‌های معماری، سناریوهای امنیتی، یکپارچگی امنیتی، دسته‌بندی امنیتی، و استانداردهای به‌کارگیری و پروتکل‌های امنیتی پایه‌ای را دربرمی‌گیرد.
۲. امنیت پایانه‌ها
مقصود از آن، استانداردهایی است که بر سیستم پایه امنیتی اینترنت اشیا اعمال می‌شوند و شامل امنیت کارت‌ها، امنیت ماژول‌ها، امنیت تراشه‌‌های ارتباطی، امنیت عمومی تجهیزات پایانه، امنیت پایانه صنعتی، آزمایش پایانه، و استانداردهای ارزیابی است.
۳. امنیت درگاه‌ها
شامل امنیت دستگاه‌های درگاه اینترنت اشیا، امنیت تبادل و پردازش داده‌ها، امنیت ارتباطات و رابط کاربری، امنیت محیط فیزیکی، امنیت اجزا، و آزمایش و ارزیابی است.
۴. امنیت پلتفرم‌ها
شامل امنیت عمومی پلتفرم، امنیت سیستم تجاری پلتفرم، امنیت تعاملات پلتفرم، و نیز آزمایش و ارزیابی پلتفرم است.
۵. مدیریت امنیت
این استانداردها عمدتا برای هدایت صنعت به سوی رعایت ملزومات عمومی مدیریت ایمنی استفاده می‌شود و شامل هماهنگی اطلاعات امنیتی، مدیریت و حفظ ایمنی، و استانداردهای مدیریت گواهی است.
دولت چین قصد دارد علاوه بر اطمینان از به‌روزرسانی استانداردهای پایه‌ای اینترنت اشیا و توانایی آن در برآورده کردن نیازهای این صنعت در حال تغییر، به سرعت استانداردهای مذکور را توسعه دهد. هم‌چنین، مشوق‌هایی در سطح ملی و محلی برای اعمال آن‌ها وجود دارد. در ضمن، در پیش‌نویس استانداردهایی نیز برای همکاری بین چین و کشورهای خارجی و تسهیل نقش‌آفرینی فعال چین در ایجاد استانداردهای بین‌المللی امنیت اینترنت اشیا تعیین شده است.
چالش‌ها و فرصت‌های عرصه نوآوری در فناوری چین
برنامه استاندارد ۲۰۳۵ چین
در این برنامه، بر ضرورت ارائه استانداردهایی در این عرصه، به خصوص درباره اینترنت اشیا، تاکید شده است. این برنامه دولت چین و شرکت‌های بزرگ فناوری را ملزم به تعیین استانداردهایی جهانی برای فناوری‌های نوظهور (مانند اینترنت اشیا، ۵G، و هوش مصنوعی) می‌کند.
برنامه استاندارد ۲۰۳۵ چین (در کنار استراتژی ساخت چین ۲۰۲۵) نشان می‌دهد چین قصد دارد با هدف خودکفایی در طراحی و تولید محصولاتی با فناوری پیشرفته و تعیین استانداردهای مربوطه، به رهبر نوآوری جهان در فناوری تبدیل شود.
مزیت مهم تعیین استانداردها فراهم آوردن امکان تعامل‌پذیری بین دستگاه‌ها در سراسر دنیاست. سال‌هاست پنل‌های بین‌المللی تحت تسلط کشورهای غربی است و شرکت‌هایی مانند نوکیا و کوالکام از پتنت‌های ثبت شده خود سود سرشاری می‌برند. از این رو، پکن می‌خواهد از تطابق استانداردهای جدید با فناوری‌هایی که در شرکت‌های چینی توسعه داده می‌شود اطمینان حاصل کند.
وال‌استریت ژورنال اخیرا در مقاله‌ای به «سرازیر شدن سرمایه‌گذاری‌های دولتی و نفوذ سیاسی» برای کسب قدرت در سازمان‌‌هایی که استانداردهای فناوری‌های نوین را تعیین می‌کنند (خصوصا فناوری‌های مبتنی بر ۵G) پرداخته است. در مقاله می‌خوانیم: «مسئولان چینی اداره حداقل چهار سازمان تعیین‌کننده استانداردهای جهانی را برعهده دارند؛ آمارهای رسمی تخمین می‌زنند دولت مرکزی و دولت‌های محلی سالانه تا ۱ میلیون یوان (حدودا ۱۵۵ هزار دلار) برای شرکت‌های پیشرو در توسعه استانداردهای جهانی هزینه کرده‌اند، در حالی که سرمایه‌گذاری غربی در حال کاهش است».
به نقل از وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین ۹۰ شرکت داخلی این کشور درخواستی مشترک برای تاسیس کمیته ملی و فنی استانداردسازی مدارهای یکپارچه (IC) ثبت کردند که دبیرخانه پیشنهادی آن نیز در موسسه استانداردسازی الکترونیک چین بود. چین در این زمینه دچار ضعفی نسبی است، چرا که این صنعت هنوز به فناوری‌های آمریکایی وابسته است و بیشتر فعالان آن شرکت‌های کوچک هستند. این ۹۰ شرکت چینی شامل هواوی، HiSilicon، شیائومی، Datang Semiconductor، Unichip Microelectronics، Zhanrui Communication، Zhanrui Communication، SMIC، Datang Mobile، China Mobile، China Unicom، ZTE، و Tencent است. این شرکت‌ها قصد دارند از طریق کمیته به تقویت همکاری بین صنایع ضعیف بپردازند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه نوآوری در فناوری
سال گذشته، برنامه جدید زیرساختی چین به یک استراتژی برای تحقق این دو هدف تبدیل شد: تسهیل ایجاد اشتغال و کسب آمادگی برای تغییرات جدید اقتصاد جهانی، به ویژه در حوزه فناوری و توسعه پایدار. در سیاست‌های دولت فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری خارجی و طرح‌هایی تشویقی برای ذی‌نفعان تجاری (به منظور مشارکت در این مرحله جدید از پیشرفت چین) در نظر گرفته شده و بنا است بخش‌های کلیدی مانند اینترنت صنعتی، وسایل نقلیه مبتنی بر انرژی‌های نو (NEV) و هوش مصنوعی آزادسازی شوند.
چین طیف گسترده‌ای از سیاست‌های مطلوب نسبت به صنایع نرم‌افزاری و مدارهای یکپارچه (IC) (تخفیفات مالیاتی، بودجه مناسب، حمایت از IPها، و پشتیبانی از تحقیق و توسعه، واردات و صادرات، پرورش استعدادها و…) را برای جذب دانش و مهارت خارجی اجرا کرده است و نظام قانونی کشور نیز برای تقویت حفاظت از مالکیت معنوی در حال اصلاح است.
در این میان، گشایش درهای صنعت خودرو (به خصوص ساخت NEVها) به روی شرکت‌های خارجی نیز حائز اهمیت است. محدودیت‌های سرمایه‌گذاری مشترک برای ساخت خودروهای سواری (از نظر نسبت حقوق صاحبان سهام و حداکثر تعداد سرمایه‌گذاری‌های مشترک سرمایه‌گذار خارجی در چین) تا سال ۲۰۲۲ کاملا حذف خواهند شد.
لازم به ذکر است علی‌رغم مجاز بودن سرمایه‌گذاری خارجی در فناوری اطلاعات و ارتباطات (از جمله اینترنت اشیا)، شرکت‌های خارجی اغلب هنگام کسب مجوزها و شرایط لازم دچار مشکلاتی می‌شوند؛ برای مثال بسیاری به دلیل تبعیض مقررات مدیریت داده و زیرساخت‌های هوشمند نسبت به شرکت‌های خارجی، به سرمایه‌گذاری مشترک در بازار چین روی می‌آورند. در ادامه مسیر تحقق دسترسی آزاد و مستقیم به بازار، این موانع باید برطرف شوند.
انفصال فناوری و نوآوری
در حوزه فناوری، اکنون شرکت‌های خارجی باید با انفصال فناوری، شامل انفصال تحقیق و توسعه، انفصال استانداردها، و انفصال دیجیتالی و اینترنتی، که خود مدیریت داده‌ها، تجهیزات شبکه، و خدمات ارتباطات دوربرد را در بر می‌گیرد، مقابله کنند.
انفصال دیجیتال بر تلاش کسب و کارهای خارجی فعال در فناوری ارتباطات و اطلاعات، ارتباطات دوربرد، و تجهیزات شبکه برای ورود به بازار چین یا رقابت با غول‌های فناوری چینی (مانند هواوی) تاثیر منفی می‌گذارد، محدودیت‌های قانون کنترل صادرات و موارد مربوطه نیز چنین تاثیری دارند.
از سوی دیگر، انفصال فناوری نگرانی‌هایی را در اتحادیه اروپا درباره استانداردها و داده‌ها برانگیخته است. در واقع، در زمینه‌هایی که چین برای خودکفایی به دانش و فناوری سرمایه‌گذاران خارجی نیاز دارد (همچون مواد شیمیایی و ماشین‌آلات) استانداردهای این کشور مطابق با استانداردهای بین‌المللی هستند، اما در زمینه‌های اصلی پیشرفت چین (همچون اینترنت اشیا) به گزارش اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا، تفاوت‌هایی در استانداردها مشاهده می‌شود.
شرکت‌های اروپایی فعال در بخش دیجیتال چین نسبت به ایفای نقش شرکت‌های خارجی در فعالیت‌های استانداردسازی کشور ابراز علاقه کرده‌اند، چرا که باید این استانداردها را نه تنها در داخل، که احتمالا در خارج از کشور نیز رعایت کنند. در این صورت نقش‌آفرینان خارجی و داخلی بازار چین در موقعیتی برابر قرار می‌گیرند که دغدغه دیرین بسیاری از شرکت‌های خارجی است. چین پیش از این وعده حل این مشکل را داده بود.
