پس از نزدیک به ۱۵ سال توسعه، شرکت هواپیمایی تجاری دولتی چین (COMAC) اولین جت مسافربری داخلی این کشور را در دسامبر ۲۰۲۲ به خطوط هوایی شرقی چین تحویل داد. ایرباس و بوئینگ باید منتظر کاهش برتری خود در بازار جت‌های بزرگ باشند و C919 برای اثبات رقابت پذیری خود به مدتی زمان نیاز دارد. اما آنها باید برای یک بازار جهانی بسیار متفاوت آماده شوند.
افزایش سهم بازار داخلی COMAC
ورود C919 به بازار نمادی از پیشرفت فناوری چین و منبع غرور ملی است. این هواپیما که رقیب پرفروش‌هایی چون ۳۲۰ A و ۷۳۷ است، می‌تواند بخش هوانوردی دولتی چین را قادر سازد تا به هدف دولت برای دستیابی به ۱۰ درصد از سهم بازار داخلی تا سال ۲۰۲۵ دست یابد. به نظر می‌رسد که سهم این شرکت در بازار داخلی بزرگ در حال افزایش است و در مقطعی به مقیاسی می‌رسد که شجاعانه قدم به بازارهای خارجی و رقابت جهانی بگذارد.
بوئینگ و ایرباس در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار تعهد و سفارش در دفتر خود دارند که بیشتر آنها برای هواپیماهای باریک پیکر است. این نوع هواپیما حدود ۶۰ درصد از تمام جت‌ها را تشکیل می‌دهند. رقبای روسی – توپولف Tu-204 و Tu-214 و جدیدتر Irkut MC-21 – در ربع قرن گذشته تلاش کرده‌اند سلطه آمریکا و اروپا بر بازار هواپیماهای تک راهرو را بشکنند. اما آنها در بهترین حالت می‌توانند یک جایگاه باثبات، هرچند کوچک را اشغال کنند، زیرا چند صد سفارش داخلی داشته‌اند.
اندازه بازار چین به COMAC یک مزیت داخلی اساسی می‌دهد
با توجه به هزینه‌های بالای توسعه، تولیدات کوچک از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیستند. این دلیل اصلی تجمیع ساخت هواپیما در اروپا و ایالات متحده آمریکا در چند دهه گذشته بوده است. اما اندازه بازار داخلی چین به COMAC یک مزیت خانگی ضروری و پرسود می‌دهد. بوئینگ تخمین می‌زند که چین بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۳۵ به ۶۵۰۰ هواپیمای باریک پیکر نیاز دارد که یک چهارم تقاضای جهانی است. این احتمال وجود دارد که سفارشات خطوط هوایی چینی دیگر به طور مرتب بین ایرباس و بوئینگ تقسیم نشود زیرا COMAC در داخل کشور جایگاه خود را به دست خواهد آورد.
خط هوایی China Eastern قصد دارد C919 را در بهار ۲۰۲۳ وارد ناوگان کند و سفارشات این هواپیما در حال حاضر در حال افزایش است. حدود ۳۰۰ سفارش در طول نمایشگاه هوایی ژوهای در نوامبر ۲۰۲۲ انجام شد و سفارشات COMAC را به ۱۰۸۱ رساند. COMAC دلایل زیادی برای اطمینان از تغییر آرام بازار و تضمین کیفیت و عملکرد هر C919 که وارد عملیات روزانه می‌شود و ارائه پشتیبانی تعمیر و نگهداری کافی به خطوط هوایی دارد. این شرکت می‌داند که عجله در آن می‌تواند برای صنعت هوانوردی خود – و چین – فاجعه‌بار باشد.
این بدان معناست که هنوز هم برای ایرباس و بوئینگ در بازار چین جا وجود دارد. هر دو شرکت ردپای عملیاتی خود از جمله مونتاژ نهایی و مراکز تحقیق و توسعه را در چین گسترش داده‌اند. با تولید هدفمند ۱۵۰ C919 در سال، صنعت هوانوردی تجاری نوپای چین برای مدتی نمی‌تواند به تنهایی تقاضای خود را متوقف کند و همچنان از حمایت رسمی و اهداف رقبا سود خواهد برد.
سفارشات تایید شده چین حاکی از آن است که این دو قطبی در حال تبدیل شدن به یک سه قطبی و به ضرر بوئینگ است. (نمودار را ببینید) C919 محصول نهایی یک زنجیره تامین جهانی یکپارچه است. اما سفارشات این هواپیما تقریباً منحصراً داخلی است و خطوط هوایی و مؤسسات مالی دولتی چین مسئول بیشتر آنها هستند. تنها خریدار خارجی آنGE Capital Aviation Services (شرکت هوایی ایرلندی- آمریکایی) است که ۲۰ جت را انتخاب کرده است.
اما این سفارش‌ها را نباید به عنوان یک نقطه ضعف دید. به نظر می‌رسد C919 با پشتوانه سیاست صنعتی قوی و خدمت به بخش تحت سلطه شرکت‌های دولتی و بازار داخلی بزرگ، در موقعیت خوبی برای پیشبرد اهداف استراتژیک چین در حمل و نقل هوایی قرار گفته باشد. حتی اگر C919 نسبت به رقبا کارآمدتر یا از نظر فناوری پیشرفته‌تر باشد، اهداف سیاسی خطوط هوایی دولتی چین بر چنین کمبودهای عملیاتی برتری خواهد داشت. در صنعتی که در حال حاضر به شدت سیاسی شده ، این امر تجارت بوئینگ و ایرباس را پیچیده‌تر خواهد کرد.
اما به نظر می‌رسد تغییرات تدریجی باشد زیرا خطوط هوایی چین به استفاده از هواپیماهای غربی عادت کرده است. سه شرکت هوایی بزرگ کشور، چاینا ساوترن، ایرچاینا، چاینا ایسترن، ۲۹۴ سفارش برای A320 ایرباس و B737 Boeing و هر کدام تنها ۲۰ سفارش برای C919 ثبت کرده‌اند. در جریان سفر رهبران غربی به پکن، قراردادهای هوانوردی در آنها منعقد خواهد شد. قرارداد ۱۷ میلیارد دلاری برای ۱۴۰ هواپیمای ایرباس که در جریان سفر اولاف شولتز، صدراعظم آلمان در نوامبر امضا شد، آخرین نمونه از این رسم نخواهد بود.
اما این امر نباید منجر به آن شود که سیاستمداران و مدیران غربی جاه طلبی رهبری سیاسی چین برای COMAC را فراموش کنند. ایرباس و بوئینگ به همین دلیل با از دست دادن سهم بازار در چین روبرو هستند. اگر C919 در چند سال آینده مطابق وعده‌های خود در چین عمل کند، عرصه بعدی رقابت در بازارهای سوم خارج از چین، اروپا و ایالات متحده خواهد بود. در صورتی که C919 بتواند این جایگاه بین‌المللی را به دست آورد، به موفقیت دست خواهد یافت اما در این مسیر ریسک‌ها زیاد هستند.
منبع: merics
