اولین بار در سال ۲۰۱۶ همزمان با ملاقات پادشاه مراکش محمد ششم با شی جین پینگ رئیس جمهور چین در پکن، طرح تاسیس این شهر مطرح شد. این طرح یک میلیارد دلاری، برای میزبانی از حدود ۲۰۰ شرکت چینی طراحی شده که همگی خواهان دسترسی آسان به اروپا و آفریقا به عنوان بخشی از ابتکار چند میلیارد دلاری کمربند و جاده چین هستند.
پس از انصراف گروه هوانوردی Haite به عنوان اسپانسر اولیه چینی در سال ۲۰۲۱ به دلیل مشکلات مربوط به مقیاس پروژه و مالکیت شهر، سرانجام سال گذشته پس از انعقاد قراردادی میان دولت مراکش با سایر شرکت‌های مستقر در چین این پروژه آغاز شد. طبق اظهارات لی چانگلین، سفیر چین در مراکش این طرح که برای سران هر دو کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، پیشرفت قابل توجهی داشته و در حال حاضر، آماده دریافت سرمایه‌گذاری از چین و سایر کشورها است.
لی در مقاله‌ای که در اول ماه نوامبر به مناسبت شصت و پنجمین سالگرد روابط دیپلماتیک دوجانبه منتشر شد، نوشته است: انتظار می‌رود چین به یک بازیگر کلیدی در صنعت خودروهای الکتریکی مراکش تبدیل شود و به فرآیند صنعتی شدن مراکش کمک کند.
ناظران بر این باورند عواملی چون نزدیکی مراکش به اروپا، فراوانی مواد معدنی حیاتی، مشوق‌های مالیاتی و توافقات تجارت آزاد با اتحادیه اروپا و ایالات متحده، تعداد زیادی از شرکت‌های چینی را برای ایجاد زنجیره تامین و تقویت رهبری چین در عرضه خودروهای الکتریکی در این کشور، به خود جذب کرده است.
به عنوان مثال، شرکت چینی CNGR Advanced Material، تولید کننده قطعات باتری در سپتامبر اعلام کرد که با صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی مراکشی المدا برای ساخت یک پایگاه صنعتی به ارزش دو میلیارد دلار همکاری خواهد کرد.
همچنین شرکت تولید کننده باتری خودروهای الکتریکی چینی-آلمانی Gotion High-Tech قصد دارد یک کارخانه شش میلیارد دلاری برای تولید باتری خودروهای الکتریکی و سیستم‌های ذخیره انرژی در مراکش احداث کند.
یوشان، زیرمجموعه بزرگترین پالایشگاه کبالت چین، Huayou، در حال همکاری با LG Chem کره جنوبی برای ساخت کارخانه تولید مواد کاتدی لیتیوم فسفات آهن (LFP) در مراکش برای بازار ایالات متحده است.
یکی از اولین شرکت‌هایی که در شهر علم و فناوری طنجه شروع به ساخت و ساز کرد، شرکت لاستیک Qingdao Sentury Tire بود و تا کنون نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار برای ساخت کارخانه در آنجا هزینه کرده است. لی گفت اخیراً قرارداد خرید زمینی برای این کارخانه به مساحت ۲۰ هکتار را امضا کرده است.
قصد این شرکت چینی تولیدکننده تایر از راه‌اندازی این کارخانه، پاسخگویی به تقاضای رو به رشد تولیدکنندگان خودرو است و در عین حال از موقعیت جغرافیایی برتر مراکش برای توزیع آسان در اروپا بهره می‌برد.
مراکش از سال‌ها قبل، قطب اصلی تولید خودرو برای شرکت‌های بزرگ اروپایی مانند استلانتیس و رنو بود و حدود یک میلیون دستگاه خودرو در سال تولید می‌کند. این شرکت‌ها در کنیترا (۲۰۰ کیلومتری جنوب طنجه و ۴۰ کیلومتری شمال رباط، پایتخت مراکش) درمنطقه آزاد اقیانوس اطلس که میزبان تعداد زیادی از سازندگان خودرو و قطعات است، مستقر هستند.
در حال حاضر، رباط خود را به عنوان یک مرکز تولید خودروهای الکتریکی معرفی می‌کند و شرکت‌های چینی در کانون این برنامه‌های بلندپروازانه قرار دارند.
عبدالمنعم عماشرا، متخصص مراکشی در زمینه پایداری و زنجیره ارزش جهانی، می‌گوید اروپا به عنوان یک بازار کلیدی برای خودروهای الکتریکی، مقصدی استراتژیک برای شرکت‌های چینی است که به دنبال تامین سریع تقاضای مشتریان خود هستند.
او افزود گسترش زنجیره‌های ارزش جهانی چین در کشورهایی مانند مراکش می‌تواند به پکن کمک کند تا با نزدیک‌ترشدن به خودروسازان اروپایی و بازار اروپا، مسافت حمل‌ونقل و هزینه‌های تولید خودروهای الکتریکی را کاهش دهد. بنابراین شراکت استراتژیک بین چین و مراکش نشان دهنده مرحله دوم اکوسیستم خودرو درآفریقا است.
مراکش آفریقا را از طریق بخش خودروسازی پویای خود با موفقیت به اروپا متصل کرده است. فرانسه و آلمان شرکای بسیار خوبی هستند و شرکت‌های آمریکایی نیز در این حوزه حضور چشمگیری دارند. اکنون سوال این است که آیا مراکش می‌تواند در نقش یک محور بین زنجیره‌های ارزش آسیایی و اروپا ظاهر شود و در عین حال، رهبری چین در بخش خودروهای الکتریکی را نیز تقویت کند یا خیر.
دکتر جان کالابرز، کارشناس ارشد مؤسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، می‌گوید توافق پان یورو مدیترانه (PEM) مراکش را قادر ساخته تا به اتحادیه اروپا صادرات بدون تعرفه داشته باشد. وی افزود: « مراکش با ایالات متحده هم توافق‌نامه تجارت آزاد دارد».
سال گذشته مراکش که بزرگترین ذخایر فسفات جهان را دارد، از کشف ذخایر بزرگ لیتیوم در منطقه هم مرز با موریتانی خبر داد. این کشف مراکش را به یک گزینه قطعی برای ساخت کارخانه‌های باتری LFP تبدیل کرد.
وی ادامه داد: «ظاهرا دانشمند مراکشی رشید یزمی و تیم او راهی برای کاهش قابل توجه زمان شارژ باتری‌های خودروهای الکتریکی ابداع کرده‌اند. به نظر می‌رسد تولیدکنندگان خودروهای الکتریکی آسیایی دریافته‌اند که مراکش، «پکیج کامل خودروهای الکتریکی» برای نفوذ به بازارهای اروپا و آمریکا است – و بر سر این موضوع با یکدیگر رقابت می‌کنند.»
زکیا سبحان، مدیر پیش‌بینی‌های خاورمیانه و آفریقا، و دیوید لی، تحلیلگر ارشد پاورتِرِین فورکست، هر دو زیرمجموعه LMC Automotive، می‌گویند که توافق تجارت آزاد مراکش با اتحادیه اروپا و ایالات متحده، شرکت‌های چینی را در موقعیت مطلوب‌تری قرار داده است تا از تسهیلات مربوط به قانون کاهش تورم ایالات متحده و همچنین سیاست‌های مرتبط با قانون مواد خام حیاتی اتحادیه اروپا بهره مند شوند.
به باور تحلیلگران، دو پلتفرم صنعتی مراکش، یعنی طنجه و کنیترا، مناطق آزاد هستند یعنی شرکت‌هایی که در این مناطق فعالیت می‌کنند، به مدت پنج سال از معافیت کلی از مالیات شرکت‌ها برخوردارند و پس از آن، سقف مالیات معادل ۸٫۷۵ درصد برای بیست سال آینده برای آنها اعمال خواهد شد.
همین موضوع، این کشور آفریقایی را به گزینه‌ای جذاب تبدیل می‌کند، زیرا ترانزیت از مراکش به اسپانیا تنها یک یا دو روز طول می‌کشد، در حالی که هزینه‌های نیروی کار، حدود یک چهارم این هزینه‌ها در اسپانیا و کمی کمتر از اروپای شرقی است.
مراکش عضو منطقه تجارت آزاد قاره‌ای آفریقا نیز هست؛ منطقه‌ای بزرگ که ۵۵ کشور اتحادیه آفریقا و هشت جامعه اقتصادی منطقه را گرد هم می‌آورد. لورن جانستون، دانشیار مرکز مطالعات چین دانشگاه سیدنی، می‌گوید: این بدان معناست که هر کالایی که شرکت‌ها در مراکش تولید کنند، به راحتی می‌تواند در داخل آفریقا صادر شود.
مراکش به بازار اتحادیه اروپا نزدیک است و علاوه بر این، روابط خوبی با ایالات متحده و بریتانیا دارد. بنابراین شاید بتواند به آن بازارها هم دست پیدا کند. جانستون افزود: مراکش یک مملکت پادشاهی است که در یک میانه جغرافیایی (آفریقا، اروپا و آسیا) قرار گرفته است.
او همچنین اضافه کرد که بخش خودروسازی این کشور پیش‌زمینه‌ای قوی داشته و پیش از این نیز، قطعات خودرو تولید می‌کرد. بنابراین شاید آنها [شرکت‌های چینی] بتوانند از اینجا شروع کنند.»
این نمونه‌ای از روند عمومی جهانی به سوی «نزدیک‌سازی» است. فرانسوا کنرادی، اقتصاددان سیاسی ارشد در اقتصاد آفریقا دانشگاه آکسفورد، می‌گوید که شرکت‌های صنعتی چند ملیتی با زنجیره‌های تامین بلند، به دنبال برنامه‌ریزی برای کوتاه کردن و تنوع بخشیدن به زنجیره‌های تامین و نزدیک‌تر کردن تولید به مشتریان نهایی هستند.
او گفت در شمال آفریقا، مراکش و مصر از این مزیت بهره‌مند هستند، زیرا شرکت‌ها در این کشورها، واحدهای تولیدی خود را در نزدیکی بازار اروپا ایجاد کرده‌اند.
وی ادامه داد: «تولیدکنندگان خودروهای الکتریکی، به‌ویژه چینی‌ها، روی باتری‌های لیتیوم فسفات آهن متمرکز شده‌اند و فسفات‌ها در مراکش به وفور یافت می‌شوند».
میشل جاسینتو، کارشناس ارشد پیش‌بینی فروش خودروهای سبک برای مراکش، الجزایر، مصر و ایران در S&P Global Mobility، می‌گوید اروپا می‌تواند به بازار بزرگی برای باتری‌های ساخت مراکش تبدیل شود، زیرا اتحادیه اروپا سال ۲۰۳۵ را به عنوان سال پایان استفاده از موتورهای احتراق داخلی اعلام کرده است.
علاوه بر این، او گفت: «اتحادیه اروپا به میزان انتشار دی اکسید کربن در کل چرخه عمر باتری از استخراج مواد خام گرفته تا تولید، حمل و نقل و بازیافت توجه بیشتری خواهد کرد. بنابراین باتری‌هایی که در مراکش ساخته می‌شوند و به کارخانه‌های OEM [تولیدکننده تجهیزات اصلی] نزدیک هستند، نسبت به باتری‌هایی که از ژاپن، کره جنوبی یا چین می‌آیند، مزیت خواهند داشت».
منبع: scmp
