پس از کنار گذاشته شدن پروژه‌های اولیه، اکنون سه طرح اصلی در این عرصه پیش می‌روند: گوو‌وانگ، چیان‌فان و هونگهو-۳. این پروژه‌ها اگرچه فاصله زیادی با استارلینک دارند، اما با حمایت دولت، بازارهای انحصاری و توسعه ناوگان پرتاب و ظرفیت تولید ماهواره، در حال پیشروی هستند.
گوو‌وانگ؛ ستون فقرات ملی برای ارتباطات و امنیت
چهاردهمین برنامه پنج‌ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی چین (۲۰۲۱–۲۰۲۵) بر ایجاد سامانه‌ای یکپارچه برای ارتباطات، پایش زمین و ناوبری جهانی تأکید داشت. گوو‌وانگ (Guowang) همان منظومه‌ای است که در این اسناد تعریف شد.
این منظومه از دو زیرمنظومه تشکیل شده است: GW-A59 با ۶۰۸۰ ماهواره و GW-2 با ۶۹۱۲ ماهواره. مدار GW-2 در فاصله ۱۱۴۵ کیلومتری زمین و مدار GW-A59 در حدود نصف این فاصله قرار دارد. درخواست ثبت این منظومه در اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) در سپتامبر ۲۰۲۰ انجام شد و پس از یک وقفه طولانی، ۱۰ ماهواره نخست GW-2 در پایان سال ۲۰۲۴ پرتاب شدند. اکنون شمار ماهواره‌های این منظومه به ۸۱ عدد رسیده است. چین اخیرا نهمین پرتاب منظومه گووانگ را در سال جاری انجام داد که ششمین پرتاب در ۳۰ روز گذشته به شمار می‌رود.
با وجود این شتاب، مشخص نیست آیا ظرفیت تولید و پرتاب ماهواره‌ها به اندازه‌ای خواهد بود که بتواند ضرب‌الاجل‌های اتحادیه بین‌المللی مخابرات را رعایت کند یا خیر. این ضرب‌الاجل‌ها مهلت‌هایی هستند که برای کشورها و شرکت‌ها در زمان ثبت فرکانس منظومه‌های ماهواره‌ای تعیین می‌شود تا نشان دهند برنامه عملی دارند و فقط طیف را رزرو نکرده‌اند. بر اساس این مقررات، متقاضی باید در یک تاریخ مشخص بخشی از ماهواره‌ها را پرتاب کند و سپس در مدت چند سال تعداد قابل توجهی از کل منظومه را تکمیل نماید. در صورت عدم رعایت این مهلت‌ها، ثبت فرکانسی باطل شده و باند در اختیار دیگر کشورها یا اپراتورها قرار می‌گیرد.
به هر حال به نظر می‌رسد دولت چین منابع پرتاب و تولید را بیش از پیش روی گوو‌وانگ متمرکز کرده، چرا که این منظومه مهم‌ترین نقش را در حوزه ارتباطات داخلی و امنیت ملی دارد.
تاکنون اطلاعات فنی اندکی از گووانگ منتشر شده است، اما بر اساس ظرفیت ماهواره‌برهایی که برای پرتاب استفاده شده، به نظر می‌رسد دو کلاس ماهواره وجود دارد: ماهواره‌های بزرگ حدود ۱۶۶۰۰ کیلوگرمی و ماهواره‌های کوچک‌تر در حدود ۸۸۹ کیلوگرمی. این دو کلاس دارای کاربری‌ها و قابلیت‌های متفاوت هستند. همچنین برخی ماهواره‌های آزمایشی گوو‌وانگ نیز پرتاب شده‌اند که حاکی از کاربری‌های راهبردی و نظامی همچون شناسایی سیگنال‌ها (Signals intelligence)، موقعیت‌یابی، ناوبری و تصویربرداری علاوه بر خدمات اینترنت است.
ماهواره‌های گووانگ
چیان‌فان؛ تلاش بخش خصوصی با چالش‌های عملیاتی
شرکت فناوری ماهواره‌ای شانگهای (Shanghai Spacecom Satellite Technology) با پشتیبانی شهرداری شانگهای و آکادمی علوم چین (Chinese Academy of Sciences) منظومه چیان‌فان (Qianfan) را توسعه داده است. این ماهواره‌ها در فاصله ۱۱۶۰ کیلومتری زمین قرار می‌گیرند؛ فاصله‌ای بالاتر از بیشتر رقبا به جز منظومه شرکت کانادایی تله‌ست (Telesat). این ویژگی موجب افزایش تاخیر سیگنال می‌شود اما طول عمر ماهواره، گستره پوشش و زمان دیده‌شدن از سطح زمین را بهبود می‌بخشد.
برنامه اولیه چیان‌فان شامل استقرار ۶۴۸ ماهواره برای پوشش منطقه‌ای تا پایان ۲۰۲۵ و رسیدن به ۱۲۹۶ ماهواره برای پوشش جهانی تا ۲۰۲۷ بود. همچنین تا سال ۲۰۳۰ هدف‌گذاری ۱۵۰۰۰ ماهواره و ارائه خدمات مستقیم به تلفن همراه مطرح شد. با این حال، تحقق این اهداف بعید به نظر می‌رسد.
از نخستین پرتاب چیان‌فان یک سال گذشته است، اما پنج ماه است که پرتاب جدیدی صورت نگرفته. برخی گزارش‌ها دلیل این توقف را مشکلات در دسترسی به پرتابگر یا طراحی مجدد ماهواره‌ها می‌دانند. این شرکت با دشواری شدید در یافتن ماهواره‌بر برای پرتاب دسته‌های ۱۸تایی ماهواره مواجه بوده و علاوه بر آن مشکلات عملیاتی نیز بروز کرده است.
یک نمونه از ماهواره‌های چیان‌فان
در نخستین پرتاب، مرحله بالایی ماهواره‌بر دچار شکست شد و بیش از ۳۰۰ قطعه زباله فضایی ایجاد کرد. اکنون ۹۰ ماهواره در مدار هستند اما ۱۴ ماهواره هنوز به ارتفاع عملیاتی نرسیده‌اند. افزون بر این، برخی ماهواره‌ها باعث اختلال در فعالیت‌های نجومی شده‌اند و تعدادی نیز دچار چرخش کنترل‌نشده هستند.
چیان‌فان رقیب مستقیم‌تری برای استارلینک محسوب می‌شود، چرا که تمرکز آن بر بازارهای بین‌المللی و ارائه خدمات عمده‌فروشی اینترنت است در حالی که گوو‌وانگ بیشتر اهداف ملی و امنیتی دارد. این شرکت خدمات خود را با نام برند سیل‌اسپیس (Sailspace) در خارج از چین بازاریابی کرده و تفاهم‌نامه‌هایی با چند کشور در شش بازار هدف اولیه امضا کرده است. همچنین فعالیت بازاریابی آن در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین ادامه دارد. با این وجود، بعید است چیان‌فان بتواند ضرب‌الاجل‌های ITU را رعایت کند.
هونگهو-۳؛ ورود یک شرکت خصوصی پرتابگر به رقابت اینترنت ماهواره‌ای
شرکت لند‌اسپیس (Landspace Technology Corporation) در سال ۲۰۱۵ و پس از تغییر سیاست‌های دولت مرکزی چین در ۲۰۱۴ برای جذب سرمایه خصوصی در بخش پرتاب و ماهواره‌های کوچک تاسیس شد. این شرکت ۴۸ درصد از سهام شرکت هونگ‌چینگ (Hongqing Technology) را در اختیار دارد که در حال توسعه منظومه هونگهو-۳ (Honghu-3) با ۱۰۰۰۰ ماهواره است. ماهواره‌های این منظومه در شش صفحه مداری با فاصله ۳۴۰ تا ۵۵۰ کیلومتری سطح زمین قرار خواهند گرفت.
لند‌اسپیس در حال آماده‌سازی عرضه اولیه سهام خود در بورس است و همزمان ماهواره‌بر ژوچوئه-۳ (Zhuque-3) را توسعه می‌دهد که قرار است تا پایان امسال پرتاب شود. این ماهواره‌بر می‌تواند در حالت یک‌بارمصرف ۲۱۰۰۰ کیلوگرم محموله را به مدار پایین زمین منتقل کند؛ ظرفیتی کمتر از فالکون ۹ (Falcon 9) یک‌بارمصرف، اما بیشتر از فالکون ۹ قابل‌استفاده‌مجدد. این الگوی توسعه همزمان ماهواره و ماهواره‌بر، شباهتی آشکار به ارتباط میان اسپیس‌ایکس (SpaceX) و استارلینک و همچنین پروژه کویپر (Project Kuiper) با بلو اوریجین (Blue Origin) دارد.
ماهواره‌بر ژوچوئه-۳
هرچند اطلاعات کمی درباره هونگهو-۳ منتشر شده است، اما تجربه ارزشمند لند‌اسپیس به عنوان یک شرکت خصوصی و ترکیب پیچیده سرمایه‌گذاران آن (شامل حدود ۶۰ درصد خصوصی، ۱۵ تا ۲۰ درصد دولت مرکزی و نزدیک به ۲۰ درصد دولت‌های محلی و استانی) می‌تواند نقش مهمی در آینده این منظومه ایفا کند.
منبع: circleid
