به گفته منابع آگاه و بررسی بیش از ۵۰۰ سند دولتی از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ توسط رویترز، چین دو سال پس از اینکه به دلیل تحقیق و تفحص ایالات متحده درباره دانشمندان، طرح هزار نخبه (TTP) را متوقف کرد، بی سر و صدا ابتکار جدید خود را با نام و چارچوبی جدید احیا کرد. این اقدام، بخشی از یک ماموریت گسترده‌تر با هدف فوریت بخشیدن به افزایش توانمندی‌های فناوری چین بود.
این منابع آگاه به رویترز گفتند، این طرح جدید جذب نخبگان به داوطلبان مزایایی از جمله یارانه خرید خانه و پاداش‌هایی بین ۳ تا ۵ میلیون یوان (معادل ۴۲۰،۰۰۰ تا ۷۰۰،۰۰۰ دلار ) ارائه می‌دهد.
چین برنامه‌های جذب نخبگان را در سطوح مختلف دولتی اجرا می‌کند و جذب ترکیبی از متخصصین چینی و نخبگان خارجی را هدف قرار می‌دهد. بر اساس شواهدی مانند اسناد سیاست‌های ملی و محلی، آگهی‌های استخدام آنلاین و گفته‌های افراد مطلع، برنامه‌ای به نام Qiming که توسط وزارت صنعت و فناوری اطلاعات مدیریت می‌شود، جایگزین طرح هزار نخبه (TTP) شده است.
رقابت برای جذب نخبگان حوزه فناوری در حالی صورت می گیرد که رئیس جمهور شی جین پینگ بر لزوم خودکفایی چین در زمینه نیمه‌رسانا‌ها برای مواجهه با محدودیت‌های صادراتی ایالات متحده تأکید دارد.
مقررات تصویب شده توسط وزارت بازرگانی ایالات متحده در ماه اکتبر، در کنار سایر اقدامات محدود کننده، شهروندان و ساکنان دائمی ایالات متحده را از حمایت از توسعه و تولید تراشه‌های پیشرفته در چین، بر حذر می‌دارد.
دفتر اطلاعات شورای دولتی چین و وزارت صنعت و فناوری اطلاعات هیچ کدام به پرسش‌های مطرح شده در خصوص برنامه Qiming پاسخ ندادند.
به گزارش خبرگزاری دولتی شینهوا، چین پیش‌تر اعلام کرده بود که استخدام نخبگان خارجی در چارچوب TTP با هدف ایجاد یک اقتصاد مبتنی بر نوآوری و ترویج تبادل نخبگان و در عین حال احترام به حقوق مالکیت معنوی انجام شده است.
به گفته منابع آگاه، جذب نخبگان در طرح Qiming (به معنای روشنگری)، در حوزه‌های علمی و فناورانه “حساس” یا “طبقه‌بندی شده” مانند نیمه‌رسانا‌ها انجام می‌شود. برخلاف برنامه قبلی، نام پذیرفته‌شدگان این طرح به اطلاع عموم نمی‌رسد و در وب‌سایت‌های دولت مرکزی منتشر نمی‌شود و همین از حساسیت موضوع خبر می‌دهد.
در برخی از اسناد، برنامه Qiming در کنار ابتکار پیشین وزارت علوم و فناوری چین یعنی برنامه Huoju (به معنای مشعل)، نام برده شده که بر ایجاد خوشه‌های شرکت‌های فناور تمرکز دارد. این وزارتخانه به درخواست رویترز برای اظهار نظر در این خصوص پاسخی نداد.
به گفته منابع مطلع، برنامه Qiming به همراه یک طرح جذب حمایتی دولتی دیگر که توسط شرکت‌های تراشه چینی مدیریت می‌شود و سایر طرح‌های جذب نخبگان توسط مقامات محلی و استانی اجرا می‌شود.
ایالات متحده مدتهاست که چین را به سرقت مالکیت معنوی و فناوری متهم کرده است. اتهامی که پکن آن را اتهامی سیاسی دانسته و رد می‌کند.
دین بوید، سخنگوی مرکز ملی ضد جاسوسی و امنیت امریکا، در پاسخ به سوالی درباره طرح‌های جذب نخبگان چین گفت: «دشمنان خارجی و رقبای استراتژیک می‌دانند که جذب استعدادهای برتر ایالات متحده و غرب اغلب به منزله کسب خود فناوری است. زمانی که این جذب نیرو، تعارضات مصلحتی یا تعهدی ایجاد کند، می‌تواند برای امنیت اقتصادی و ملی ایالات متحده خطراتی را به دنبال داشته باشد.»
نیک مارو، تحلیلگر مسائل چین در واحد اطلاعات اکونومیست، می‌گوید محدود کردن نشت مالکیت معنوی از طریق جریان نخبگان دشوار است، زیرا چنین تلاش‌هایی می‌تواند به خطر تبدیل شدن نخبگان به «طعمه شیاطین» و اتهامات قومی و نژادی دامن بزند.
دانشگاه‌های برگزیده
بر اساس گزارشی که مرکز توسعه صنعت اطلاعات چین به عنوان یک اتاق فکر دولتی و انجمن صنعت نیمه‌رسانای چین در سال ۲۰۲۱ منتشر کرد، این کشور در سال‌های اخیر در حوزه تراشه‌ها پیشرفت چشمگیری داشته است، اما امسال با کمبود حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر نیروی متخصص از جمله مهندسان و طراحان تراشه روبرو است.
به گفته منابع آگاه، ترجیح چین در اقدامات اخیری که برای جذب استعدادها انجام داده – از جمله برنامه TTP که بر جذب نخبگان متمرکز است- داوطلبانی است که در دانشگاه‌های برتر خارجی آموزش دیده‌اند.
«بیشتر متقاضیان انتخاب شده برای برنامه Qiming در دانشگاه‌های برتر ایالات متحده تحصیل کرده‌اند و حداقل یک مدرک دکترا دارند. دانشمندانی که در دانشگاه‌های ماساچوست، هاروارد و استنفورد آموزش دیده‌اند، از جمله افرادی هستند که چین به دنبال جذب آنهاست». لازم به ذکر است که دانشگاه‌های ذکر شده، در این خصوص اظهار نظر نکردند.
رویترز هم نتوانست پس از بررسی اسناد دولتی، مشخص کند چه تعداد نخبه تحت برنامه Qiming یا برنامه‌های مشابه آن جذب شده‌اند، اگرچه هزاران نفر متقاضی شرکت در این طرح بوده‌اند.
مقامات ایالات متحده می‌گویند اگرچه جذب نخبگان در ایالات متحده غیرقانونی نیست، اما پژوهشگران دانشگاهی در صورت عدم افشای وابستگی به نهادهای چینی همزمان با دریافت بودجه از دولت ایالات متحده برای انجام تحقیقات، به اشتراک گذاری غیرقانونی اطلاعات اختصاصی یا نقض محدودیت‌های صادراتی، قانون را نقض کرده‌اند.
رویترز بیش از دوازده آگهی برای متقاضیان برنامه Qiming پیدا کرده است که از سال۲۰۲۲ به بعد توسط افرادی که خود را استخدام‌کننده معرفی می‌کردند در پلتفرم چینی Zhihu و لینکدین ارسال شده بود.
در یک پست منتشر شده در ماه فوریه در لینکدین، چن بیائوهوآ، که کارفرمای خود را به عنوان شرکت فناوری اطلاعات مرتبط با استعدادهای پکن معرفی کرده بود، از نامزدهای واجد شرایط Qiming و Huoju خواسته بود تا رزومه خود را برای او ایمیل کنند. در این پست آمده بود که چن به دنبال “استعدادهای جوان” زیر ۴۰ سال با مدرک دکترا از دانشگاه‌های معروف و دارای تجربه تحصیلی خارج از کشور است. او همچنین به دنبال داوطلبانی بود که در موسسات دانشگاهی خارجی یا شرکت‌های بزرگ سمت‌های مدیریتی داشتند.
شرکت کاریابی Hangzhou Juqi Technology در ماه مارس آگهی‌ای را در ResearchGate، شبکه اجتماعی اساتید و پژوهشگران، منتشر کرد که برای کمک به جذب ۵۰۰۰ پژوهشگر خارجی برای همکاری در شرکت‌های چینی، به دنبال نخبگانی با مدرک دکترا از دانشگاه‌های برتر و برخورداری از تجربه کار در ۵۰۰ شرکت فهرست شده در لیست شرکت‌های مجله فورچون بود.
طبق این آگهی، این اقدام در راستای خدمت به طرح‌های Qiming و Huoju تلقی شده و هر پژوهشگر می‌تواند با شرکت در این طرح، تا ۱۵ میلیون یوان یا حدود ۲٫۱ میلیون دلار آمریکا پاداش دریافت کند. در این آگهی آمده بود هر کس که نامزدی که در این برنامه‌ها انتخاب شود را معرفی و توصیه کند، به عنوان پاداش هدایایی چون الماس، اتومبیل و خانه دریافت خواهد کرد.
چن و لینکدین از اظهار نظر در این باره خودداری کردند. به پرسش‌های مطرح شده از طرف رویترز با کارفرمای چن و همچنین Zhihu، ResearchGate و Hangzhou Juqi Technology هیچ پاسخی داده نشد.
در سال ۲۰۲۱، یک متخصص نیمه‌رسانای تحصیلکرده در خارج از چین در انستیتو فناوری پکن (BIT) به عنوان یکی از پذیرفته‌شدگان در طرح Qiming در وب‌سایت این دانشگاه شناسایی شد. ما یوآن‌شیائو دانشیار دانشکده مدارهای یکپارچه و الکترونیک در انستیتو فناوری پکن است که کارشناسی ارشد خود را طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ در دانشگاه ناتینگهام بریتانیا و دکترای خود را تا سال ۲۰۱۹ در دانشگاه هنگ‌کنگ گرفته است. او و انستیتو فناوری پکن به درخواست‌ها برای اظهار نظر در این خصوص، پاسخی ندادند.
گشاده‌دستی در اعطای مشوق مالی برای جذب نخبگان
اسناد رسمی نشان می‌دهد که در سراسر چین، دولت‌های استانی و شهری منابعی را به جذب نیروی متخصص اختصاص داده‌اند.
یکی از این برنامه‌های جذب نیروی انسانی متخصص، برنامه کانپنگ است که توسط مقامات در استان ژجیانگ شرقی اجرا می‌شود و راه‌اندازی آن در سال ۲۰۱۹ در رسانه های دولتی پوشش داده شد. روزنامه ژجیانگ دیلی در ژوئن ۲۰۲۲ گزارش داد که هدف این برنامه جذب ۲۰۰ متخصص فناوری در مدت پنج سال است که از این تعداد، ۴۸ نفر پیش‌تر استخدام شده بودند.
بنا بر گزارش سیاست استعدادیابی دولت‌شهر شهر شرقی ونژو در سال ۲۰۲۲ سرمایه‌گذاری مقامات محلی بر هر متقاضی واجد صلاحیت طرح کانپنگ، می‌تواند تا ۲۰۰ میلیون یوان باشد که مواردی چون پاداش فردی، هزینه راه‌اندازی استارتاپ و مسکن را در بر دارد.
طبق گزارش دفتر حزب کمونیست ونژو که بر تصمیمات مربوط به پرسنل نظارت دارد، بودجه کل این دفتر در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل ۴۹ درصد افزایش یافته بود. علت اصلی این افزایش، اختصاص ۸۵ میلیون یوان به برنامه کانپنگ و برنامه‌های مشابه ذکر شده است.
به گزارش مجله دانشگاه در سال ۲۰۲۱، یکی از پذیرفته‌شدگان در طرح کانپنگ، داوهی دی، فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج و استاد دانشگاه ژجیانگ است که تمرکز تحقیقاتش بر دستگاه‌های الکترونیک-نوری نیمه رساناها است.
در هوژو، در استان ژجیانگ هم کارفرمایانی که نامزدهایی را به برنامه Qiming معرفی و توصیه کنند، می‌توانند در صورت پذیرش این افراد (طبق بخشنامه شهری سال ۲۰۲۱) ، تا سقف ۱٫۵ میلیون یوان از دولت‌های شهر یا منطقه جایزه دریافت کنند. نه داوهی دی و نه هیچ یک از مقامات شهری، استانی یا حزب کمونیست یا دانشگاه محل خدمت او، به سؤالات رویترز پاسخ ندادند.
یک پا در چین، یک پا در ماچین
منابع آگاه به رویترز گفتند علی‌رغم تاکید رئیس جمهور شی بر ارتقای دانش تراشه، بسیاری از متخصصین نیمه‌رسانای چینی مقیم خارج به دلیل جو سیاسی حاکم بر کشور و موقعیت ضعیف‌تر چین نسبت به غرب در حوزه توسعه تراشه‌ها، نگران بازگشت خود به چین هستند. یکی می‌گوید: «آنها مطمئن نیستند که این برنامه‌ها ادامه پیدا می‌کند یا ممکن است یک شبه تغییر کرده و حمایت دولت را از دست بدهند. »
در اکتبر ۲۰۲۲ ژوجی، شهرستانی در ژجیانگ، گزارش داد که بیش از ۲۰۰ نفر برای برنامه‌های جذب نخبگان، علی‌الخصوص برنامه Qiming داوطلب شده‌اند، اما تنها هشت نفر از نامزدهای موفق سال گذشته، به چین بازگشته‌اند. دفتر کل دولت ژوجی به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخ نداد.
منابع آگاه گفته‌اند که برخی از دانشمندان چینی، به ویژه آن‌هایی که تابعیت خارجی یا اقامت دائم دارند، نگران هستند که پیوستن به برنامه‌های استعدادیابی دولت چین به معنای چشم‌پوشی از فرصت‌های بین‌المللی یا قرار گرفتن در معرض تحقیق و تفحص امریکا باشد. به گفته آنها، در برخی موارد، به این متخصصان مشاغلی در شرکت‌های تراشه چینی در خارج از کشور پیشنهاد می‌شود. یکی از آنها گفت: «امن‌تر است که یک پایمان داخل چین باشد، یک پا خارج از آن.»
منبع: ساوت scmp
