به گزارش بلومبرگ، این صحنه ممکن است در ظاهر کمی طنزآمیز به نظر برسد، اما گامی جدی برای صنعت فناوری چین محسوب می‌شود. پس از سال‌ها پیشتازی شرکت‌های آمریکایی مانند Boston Dynamics در توسعه ماشین‌های انسان‌نما، استارت‌آپ‌های چینی اکنون مرزهای نوآوری را جابه‌جا می‌کنند. در ماه آوریل، پکن میزبان نخستین نیمه‌ماراتن رباتیک جهان بود که در آن ربات X-Humanoid این شهر از میان ۲۰ ربات دوپای دیگر پیشی گرفت. در ماه مه نیز شرکت Unitree Robotics، یکی از بازیگران برجسته این حوزه، ماشین‌های خود را در اولین تورنمنت مبارزه ربات‌ها به نمایش گذاشت. گرچه بسیاری از این رویدادها بدون نقص برگزار نمی‌شوند، در مسابقه پکن، ۱۵ ربات از ۲۱ شرکت‌کننده نتوانستند خط پایان را ببینند اما هدف، پیشرفت است، نه کمال.
در حال حاضر تراکم ربات در کارخانه‌های چین از ایالات متحده و ژاپن هم بالاتر است و این کشور در حال آماده‌سازی ربات‌های انسان‌نما برای ایفای نقش‌های پیچیده‌تری است. شرکت‌هایی مانند EngineAI و Unitree آزمایش‌هایی را برای وظایفی مانند تفکیک زباله، تحویل دارو در خانه‌های سالمندان، گشت‌زنی با نیروهای پلیس و راهنمایی بازدیدکنندگان در موزه‌ها آغاز کرده‌اند. این ربات‌ها به‌صورت محرمانه در زمینه‌های نظامی نیز مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.
ژائو تونگیانگ، بنیان‌گذار و مدیرعامل EngineAI، تخمین می‌زند که اکنون حدود ۵۰ تا ۶۰ شرکت در چین در حال توسعه ربات‌های انسان‌نما هستند؛ آن‌ها از تخصص تولیدی کشور و حمایت قوی دولت بهره می‌برند. این استارت‌آپ‌ها از مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند تا ربات‌ها بدون نیاز به برنامه‌نویسی برای هر موقعیت، توانایی یادگیری و انجام وظایف جدید را کسب کنند. به گفته شرکت، تاکنون صدها سفارش برای ربات‌های انسان‌نمای آن دریافت شده است.
این استارت‌آپ‌های چینی توجه ایلان ماسک را نیز به خود جلب کرده‌اند، کسی که شرکت تسلای او نیز به بازار ربات‌های انسان‌نما چشم دوخته است. ماسک در کنفرانسی در آوریل گفت اگرچه ربات‌های Optimus ساخت تسلا از نظر عملکرد در صدر هستند، اما ممکن است در نهایت چین سلطه این عرصه را در دست بگیرد. او گفت: «کمی نگرانم که رتبه‌های دوم تا دهم در این حوزه، متعلق به شرکت‌های چینی باشد.»
پیشتازی در این حوزه اهمیت زیادی دارد، زیرا به نظر می‌رسد ربات‌های انسان‌نما در آستانه خروج از دنیای علمی‌تخیلی و ورود به دنیای واقعی هستند. مؤسسه سیتی‌گروپ اخیراً پیش‌بینی کرده است که بازار این ربات‌ها و خدمات وابسته به آن‌ها تا سال ۲۰۵۰ به ۷ تریلیون دلار خواهد رسید و تا آن زمان، ۶۴۸ میلیون ربات شبیه انسان ممکن است در سراسر جهان فعال باشند.
هر کشوری که در توسعه ربات‌های انسان‌نما پیشتاز شود، ممکن است فرماندهی ارتشی از کارگران، مراقبان و سربازانی خستگی‌ناپذیر را در دست بگیرد و تعریفی تازه از قدرت اقتصادی و سیاسی ارائه کند. ایلان ماسک در اواسط ماه می چنین استدلال کرد که با ورود نیروی کار رباتیک، اقتصاد جهانی می‌تواند ۱۰ برابر بزرگ‌تر از وضعیت فعلی شود.
برتری چین در این حوزه تصادفی نیست. شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین و حزب کمونیست این کشور بیش از یک دهه پیش نقشه راهی برای توسعه فناوری‌های راهبردی از جمله رباتیک ترسیم کرده بودند. سپس مقامات محلی با ارائه مشوق‌های مالی و حمایت‌های دیگر به کارآفرینان کمک کردند تا به اهداف سیاستی پکن برسند. در مورد شرکت EngineAI، دولت شنجن به ژائو در تأمین منابع مالی و سایر حمایت‌ها کمک کرد.
وی گفت: «گرچه دولت مستقیماً در شرکت سرمایه‌گذاری نکرده، اما دست‌کم پول دولت در جهت‌دهی سرمایه‌ها به این صنعت و هدایت منابع به این مسیر نقش ایفا کرده است. من فکر می‌کنم این کار بزرگی است.»
چین اوایل امسال اعلام کرد که قصد دارد طی دو دهه آینده، یک تریلیون یوان (معادل ۱۳۸ میلیارد دلار) در حوزه رباتیک و فناوری‌های پیشرفته سرمایه‌گذاری کند؛ رقمی بسیار بیشتر از سرمایه‌گذاری ایالات متحده یا اروپا.
البته آمریکا نیز بازیگران قدرتمندی در صنعت رباتیک دارد — از جمله Boston Dynamics، Agility Robotics، Figure AI و تسلا؛ اما برخی پژوهشگران هشدار داده‌اند که رویکرد دولت پکن ممکن است به چین برتری دهد؛ درست همان‌گونه که قبلاً در صنایع راهبردی و سرمایه‌بر مانند خودروهای برقی و پنل‌های خورشیدی به چنین موقعیتی دست یافته است.
در حالی که همچنان ممکن است بازار ربات‌های انسان‌نما هرگز به‌طور کامل شکل نگیرد، چین قمار بزرگی کرده که چنین خواهد شد. این کشور در مسیر تولید بیش از ۱۰ هزار ربات انسان‌نما در سال جاری است، یعنی بیش از نیمی از کل تولید جهانی این ماشین‌ها.
مسیر حرفه‌ای ژائو (بنیان‌گذار EngineAI) بازتابی از گرایش ملی چین به رباتیک است. او پس از تحصیل در رشته اتوماسیون، هشت سال پیش وارد این حوزه شد؛ نه به‌خاطر اولویت‌های راهبردی پکن، بلکه به‌دلیل چشم‌انداز نوآوری. خودش می‌گوید: «من باور داشتم ربات‌های انسان‌نما قطعاً سبک زندگی بشر را تغییر خواهند داد.»
ورود او به‌موقع بود. چند سال پیش از آن، پکن برنامه بلندپروازانه‌ای به نام «ساخت چین ۲۰۲۵» را رونمایی کرده بود که اهداف فناورانه‌ای را برای دهه آینده ترسیم می‌کرد. تلاش حزب کمونیست برای توسعه فناوری ربات‌های انسان‌نما، ریشه در بحران قریب‌الوقوع نیروی کار داشت. طبق برآوردها، جمعیت در سن کار چین تا سال ۲۰۵۰ حدود ۲۲ درصد کاهش خواهد یافت.
این فشار در حوزه تولید صنعتی به‌ویژه حاد است. طبق گزارشی از نهادهای دولتی از جمله وزارت صنعت و فناوری اطلاعات، چین تا پایان سال جاری در ۱۰ بخش صنعتی با کمبود ۳۰ میلیون نیروی کار مواجه خواهد بود.
این شکاف با بی‌میلی نسل جوان نسبت به مشاغل کارخانه‌ای سختی که نسل والدینشان پذیرفته بودند، وخیم‌تر نیز شده است.
استراتژی چین، یکپارچه‌سازی ربات‌های انسان‌نما در بخش‌هایی چون تولید، بهداشت و درمان و خدمات مهمان‌داری است. کارخانه‌های چین هم‌اکنون از تراکم رباتی برخوردارند که از آلمان و ژاپن نیز پیشی گرفته و تنها در چهار سال دو برابر شده است. بنا بر داده‌های فدراسیون بین‌المللی رباتیک، چین در سال ۲۰۲۳ به ازای هر ۱۰ هزار کارگر، ۴۷۰ ربات در اختیار داشت؛ در حالی که این عدد برای ایالات متحده ۲۹۵ ربات بود.
مدل‌های هوش مصنوعی به ربات‌های انسان‌نما کمک می‌کنند تا به ماشین‌هایی باهوش‌تر و سازگارتر تبدیل شوند. استارت‌آپ‌هایی مانند EngineAI و Unitree در حال بهبود کاربردهای هوش مصنوعی خود هستند؛ این پیشرفت‌ها به ربات‌ها امکان می‌دهد که اشیا را ببینند و تشخیص دهند، حرکاتشان را برنامه‌ریزی کنند، با یکدیگر هماهنگ شوند و خود را با موقعیت‌های جدید تطبیق دهند.
امروز، پیشرفت مدل‌های زبانی بزرگ، مثل آن‌هایی که موتور ChatGPT و دیپ‌سیک را به حرکت درمی‌آورند، هوش را به ماشین‌ها می‌بخشند تا بتوانند کارها را از صاحبان خود یاد بگیرند.
چنین پیشرفت‌هایی باعث شده ربات‌های چینی کم‌کم وارد دنیای واقعی شوند. شرکت UBTech Robotics مستقر در شنجن، ربات انسان‌نمای ۱۷۰ سانتی‌متری خود به‌نام Walker S1 را در خطوط تولید آیفون برای شرکت فاکسکان، شریک تجاری اپل، به‌کار گرفته است. بیش از ۵۰۰ دستگاه از ربات‌های این شرکت در کارخانه‌های خودروسازی بی‌وای‌دی، جیلی و فاو فولکس‌واگن فعالیت می‌کنند و وظایفی مانند جابه‌جایی جعبه‌ها، دسته‌بندی قطعات و آزمایش ابزارها را انجام می‌دهند. در کارخانه فاو فولکس‌واگن، این ربات‌ها نشتی گاز مبرد در سامانه‌های تهویه مطبوع را شناسایی می‌کنند، کاری که ممکن است به ریه‌های انسان آسیب برساند.
شرکت Leju، دیگر سازنده ربات مستقر در شنجن، در حال گسترش استفاده از ربات‌های انسان‌نما برای دسته‌بندی و تحویل داروها در مراکز نگهداری سالمندان است. دست‌کم صد دستگاه از ربات‌های این شرکت به خودروسازانی چون بایک و نیو، سالن‌های نمایشگاهی در چین و خانه‌های سالمندان در شهر سوژو تحویل داده شده‌اند. دانشگاه‌هایی نیز این ربات‌ها را برای انجام پژوهش خریداری کرده‌اند.
سوزانه بیلر، دبیرکل فدراسیون بین‌المللی رباتیک مستقر در فرانکفورت، معتقد است که چین در حال تبدیل شدن به یکی از بازیگران پیشرو در زمینه ربات‌های انسان‌نماست؛ چرا که استارت‌آپ‌های چینی با تولیدکنندگان همکاری می‌کنند تا هزینه‌ها را کاهش دهند و این ماشین‌ها را مقرون‌به‌صرفه کنند. او می‌گوید: «در ۵ تا ۱۰ سال آینده می‌توان انتظار داشت که استفاده از این ربات‌ها در صنعت به‌طور گسترده‌تری رواج یابد.»
شرکت EngineAI سال‌ها صرف بهبود عملکرد مفصل‌های ربات‌هایش کرده است تا آن‌ها را سبک‌تر و کوچک‌تر کند و در عین حال هزینه‌ها را کاهش دهد. در یکی از موارد، ژائو و تیم ۴۰ نفره مهندسی‌اش طراحی یک مفصل نیرو را که قبلاً بین ۲۰ تا ۳۰ هزار یوان هزینه داشت، تغییر دادند تا بتوانند آن را با یک‌دهم هزینه تولید کنند.
ژائو همچنین شیفته آن بود که ربات‌هایی بسازد که با گام‌هایی طبیعی و شبیه انسان راه بروند. او به کارکنانش گفته بود که ماشین‌های اولیه‌ای را که با قدم‌های کند و ناشیانه حرکت می‌کنند، باید به سطل زباله انداخت. EngineAI ربات‌هایی با مفاصل پای بهبودیافته ساخت و سپس یادگیری ماشین را در قالب شبکه‌های عصبی ادغام کرد تا این ماشین‌ها، همانند کودک نوپا، خودشان شیوه راه رفتن را بیاموزند.
با این حال، حتی زیباترین ربات‌های انسان نما هم اگر ارزش عملی نیافرینند، آینده‌ای نخواهند داشت. ماشین‌های شبیه انسان دست‌کم از دهه ۱۹۵۰ و نوشته‌های آیزاک آسیموف تخیل عمومی را تسخیر کرده‌اند، اما عمدتاً در حد کنجکاوی باقی مانده‌اند. شرکت Boston Dynamics از زمان تأسیس در سال ۱۹۹۲ علاقه‌مندان فناوری را تحت تأثیر قرار داده، ولی هرگز کسب‌وکار پایداری بنا نکرده است. گوگل و سافت‌بانک هر یک این استارت‌آپ را خریدند و دوباره و بدون موفقیت تجاری فروختند؛ اکنون مالکیت آن در اختیار هیوندای موتور است.
در پکن، نیمه ماراتن ربات ها که قرار بود توانایی آن‌ها را به نمایش بگذارد، بیشتر محدودیت‌شان را نشان داد: یکی از شرکت‌کنندگان درست سر خط شروع به زمین افتاد؛ سر رباتی دیگر جدا شد و روی زمین غلتید. در تورنمنت کیک‌بوکسینگ، ربات‌های Unitree غالباً مشت به هوا می‌زدند یا خودبه‌خود واژگون می‌شدند با آنکه از کنار رینگ توسط انسان‌ها هدایت می‌شدند.
بااین‌همه، شمار باورمندان رو به افزایش است. در گزارش سیتی‌گروپ، ۱۰ نفر از کارکنان این بانک و هفت همکار بیرونی توضیح می‌دهند چرا ربات‌ها را فرصت عظیمی می‌بینند. آن‌ها این ماشین‌ها را «هوش مصنوعی فیزیکی» می‌نامند و پیش‌بینی می‌کنند برای رانندگی خودران، نظافت و تحویل کالا به کار گرفته شوند. بر اساس این گزارش، انسان نماها سریع‌ترین رشد را در بازار رباتیک خواهند داشت و به‌دلیل انعطاف‌پذیری، می‌توانند در حوزه‌های سلامت، کارخانه‌ها، نظافت منزل، توزیع، سوپرمارکت و مهمان داری فعالیت کنند.
ایلان ماسک به یکی از مدافعان اصلی بدل شده است. او در آوریل گفت انتظار دارد تا پایان سال، هزاران ربات Optimus در کارخانه‌های تسلا مشغول به کار باشند و مطمئن است ظرف کمتر از پنج سال به تولید سالانه یک میلیون دستگاه خواهد رسید. این ربات‌ها هنوز برای فروش عمومی عرضه نشده‌اند، اما انتظار می‌رود هنگام ورود به بازار در سال ۲۰۲۷، بین ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار قیمت داشته باشند.
سیتی‌گروپ معتقد است در آن زمان اقتصاد این ماشین‌ها شفاف‌تر خواهد شد. اگر پیش‌بینی ماسک مبنی بر قیمت حدود ۲۵ هزار دلاری درست باشد، تحلیلگران محاسبه کرده‌اند که حتی در قیاس با حداقل دستمزد ۷٫۲۵ دلاری ایالات متحده، هزینه خرید ربات ظرف ۳۶ هفته مستهلک می‌شود؛ در ایالت‌ها و مشاغل با دستمزد بالاتر، معادله بازگشت سرمایه جذاب‌تر هم خواهد بود.
استدلال درباره ربات‌های انسان‌نما تنها اقتصادی نیست. برخی مشاغل برای انسان‌ها خطرناک یا ناخوشایندند و برای ربات‌ها مناسب‌ترند. در موارد دیگر، کمبود نیروی کار وجود دارد و ربات‌ها می‌توانند این خلأ را پر کنند. ربات‌ها نه کار را ترک می‌کنند و نه به تعطیلات می‌روند.
افزایش شمار استارت‌آپ‌های فعال در حوزه ربات‌های انسان‌نما در چین، رقابت شدیدی را رقم زده است. ده‌ها شرکت ناگزیرند با سرعت به سمت ادغام قابلیت‌های هوش مصنوعی و نوآوری‌های فیزیکی پیش بروند.
هرچه افراد بیشتری وارد این صنعت شوند، وضعیت صنعت بهتر خواهد شد؛ بنابراین شرکت ها باید نهایت تلاش خود را برای جلو ماندن از رقبا انجام دهند.
منبع: bloomberg
