به گزارش bu.edu، در سال ۲۰۲۳ هم سه تعهد جدید پرداخت وام به پروژه‌های مرتبط با انرژی به مبلغ ۵۰۲ میلیون دلار (به سه کشور آفریقایی ماداگاسکار، بورکینافاسو و اوگاندا) برای CHEXIM در این پایگاه داده به ثبت رسیده که بازگشت محتاطانه پکن پس از وقفه‌ای یک ساله را نشان می‌دهد. ولی مجموع مبالغ این وام‌ها تنها ۶ درصد میانگین سالانه مبلغ وام‌ها در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ (۹ میلیارد دلار) است.
پایگاه داده CGEF مقدار تقریبی تعهدات CDB و CHEXIM جهت اعطای وام به پروژه‌های مرتبط با انرژی در کشورهای دیگر را مشخص می‌کند و صرفا وام‌های بین‌المللی دولتی در آن ثبت می‌شوند، یعنی وام‌هایی که گیرنده‌شان نهادی دولتی یا شرکتی سهامی با اکثریت سهام متعلق به دولت و یا شرکتی خصوصی با ضمانت دولتی باشد.
لازم به ذکر است که مبالغ ثبت شده در CGEF با مبالغ بدهی دولت (government debt) برابر نیستند، چون پرداخت‌ها، بازپرداخت‌ها و یا موارد نکول در این پایگاه داده مورد پایش و بررسی قرار نمی‌گیرند.
اخیرا گزارشی درباره عملکرد چین در خصوص تامین مالی پروژه‌های انرژی در کشورهای دیگر در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ منتشر شده که یافته‌های اصلی آن به شرح زیر است:
از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳، CDB و CHEXIM تعداد ۳۶۷ وام مجموعا به مبلغ ۲۰۹ میلیارد دلار به ۱۱۸ متقاضی دولتی در ۶۸ کشور جهان ارائه نموده‌اند.
برای مقایسه می‌توان به عملکرد بانک جهانی اشاره کرد که در همین بازه زمانی مجموعا ۴۳ میلیارد دلار به پروژه‌های مرتبط با انرژی در کشورهای مختلف اختصاص داده است.
شکل ۱- وام‌های اعطا شده از سوی چین و بانک جهانی در حوزه انرژی، سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳
در این مدت نفت و گاز با ۵۰ درصد بیشترین سهم را در تامین مالی پروژه‌های انرژی به خود اختصاص داده‌اند و برق آبی با ۱۸ درصد و زغال‌سنگ با ۱۰ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. سهم منابع انرژی تجدیدپذیر مانند باد و خورشید هم فقط یک درصد بوده است.
شکل ۲- وام‌های پرداخت شده چین بر حسب منابع مختلف انرژی در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳
۳۱ درصد (۶۵ میلیارد دلار) از وام‌های برون‌مرزی چین در بخش انرژی به کشورهای آسیایی تخصیص یافته است، و آفریقا با ۲۶ درصد (۵۵ میلیارد دلار)، آمریکای لاتین با ۲۴ درصد (۵۱ میلیارد دلار) و کارائیب و اروپا با ۱۸ درصد (۳۸ میلیارد دلار) در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
شکل ۳- وام‌های پرداخت شده چین بر حسب منطقه جغرافیایی در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳
در صدر فهرست دریافت‌کنندگان وام‌های انرژی چین پنج کشور روسیه (۳۵ میلیارد دلار، ۱۷ درصد)، برزیل (۲۸ میلیارد دلار، ۱۳ درصد)، آنگولا (۲۴ میلیارد دلار، ۱۲ درصد)، ونزوئلا (۱۴ میلیارد دلار، ۷ درصد) و پاکستان (۱۰ میلیارد دلار، ۵ درصد) قرار دارند که در مجموع بیش از نصف کل این وام‌ها در بازه ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ را دریافت نموده‌اند.
بانک CHEXIM در سال ۲۰۲۳ تامین مالی سه پروژه جدید انرژی‌های تجدیدپذیر مجموعا به مبلغ ۵۰۲ میلیون دلار را در سه کشور آفریقایی (ماداگاسکار، بورکینافاسو و اوگاندا) بر عهده گرفت. هر سه پروژه از نوع غیر فسیلی بودند: دو پروژه مرتبط با برق آبی (یک نیروگاه و یک پروژه انتقال) و دیگری مربوط به یک نیروگاه خورشیدی.
وام‌های چین در سال ۲۰۲۳ به سمت پروژه‌هایی با مقیاس کوچک‌تر متمایل شده‌اند، در حالی که در سال‌های آغازین طرح کمربند و جاده (۲۰۱۸- ۲۰۱۳) عمدتا به پروژه‌های بزرگ‌مقیاس اختصاص داده می‌شدند. میانگین مبلغ هر وام در سال ۲۰۲۳ تنها ۱۶۷ میلیون دلار بود که بسیار کمتر از میانگین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ یعنی ۵۷۴ میلیون دلار است.
پکن در نهمین مجمع همکاری چین و آفریقا (FOCAC) اعلام کرد که از انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه پایدار حمایت خواهد نمود، و بر همین اساس قرار است در سال‌های پیش رو اعطای وام به پروژه‌های انرژی در خارج از کشور را با تمرکز ویژه بر انرژی‌های تجدیدپذیر از سر بگیرد.
حال باید منتظر بمانیم تا ببینیم که این تعهدات تا چه حد عملی می‌شود. کاهش مصرف زغال‌سنگ – و شاید تمام سوخت‌های فسیلی – در چین یک تغییر مثبت بسیار چشمگیر بوده، اما در نهایت دامنه و مقیاس سرمایه‌گذاری‌ها و وام‌های آتی پکن در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر است که سهم این کشور در گذار انرژی جهانی را مشخص خواهد کرد.
منبع: bu.edu
