طبق گزارش اداره ملی انرژی چین، در نیمه اول امسال مقدار هدررفت یا کاهش عامدانه برق (curtailment) برای انرژی خورشیدی از ۳ درصد برای دوره مشابه سال گذشته به ۵٫۷ درصد افزایش یافته، و برای انرژی بادی هم در شش ماهه اول سال قبل ۳٫۹ درصد بوده که در سال جاری به ۶٫۶ درصد رسیده است.
به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست، هدررفت عامدانه نشان‌دهنده میزان برقی است که تولید شده، ولی به دست مصرف کنندگان نمی‌رسد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عرضه از تقاضا پیشی بگیرد یا محدودیت‌های شبکه، در انتقال برق (به‌ویژه انتقال به فواصل دور) اختلال ایجاد کند. در نتیجه این مساله بیشتر برای مراکز عظیم تولید انرژی تجدیدپذیر در مناطق داخلی کم‌جمعیت چین اتفاق می‌افتد که باید برق تولیدی خود را با خطوط برقی به طول هزاران کیلومتر، به شهرهای بزرگ شرق این کشور برسانند.
در واقع علت این است که احداث مراکز تولید انرژی تجدیدپذیر بیش از حد شتاب گرفته و توسعه شبکه برق یا ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی پا به پای آن پیش نرفته است. در نتیجه بخشی از برق تولید شده امکان مصرف پیدا نمی‌کند.
از آنجا که معمولا فاصله‌ای زمانی بین احداث پروژه‌ها و اتصال آنها به شبکه وجود دارد، پکن حد مجاز هدررفت عامدانه را از ۵ درصد به ۱۰ درصد افزایش داده؛ ولی این عدد در مناطق غربی مانند تبت، سین‌کیانگ و چینگهای از ۱۰ درصد هم عبور کرده است که در نهایت می‌تواند سرمایه‌گذاری و توسعه بیشتر پروژه‌ها را به خطر بیاندازد، مگر آن که شبکه هم با سرعت کافی گسترش یابد.
البته در دوره قبلی رونق انرژی‌های تجدیدپذیر در چین اوضاع بسیار وخیم‌تر بود. مثلا طی شش ماه از سال ۲۰۱۶، تقریبا نیمی از انرژی بادی تولید شده در استان گانسو هدر رفت. مدیران شبکه برق هم از توسعه خارق‌العاده ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر رضایت دارند، چون به جبران افزایش تقاضا در تابستان کمک کرده است.
افزایش بسیار سریع ظرفیت تولید انرژی پاک در چین چالش‌هایی را به دنبال دارد. در دو سال اخیر این کشور رشد بی‌سابقه ظرفیت تولید انرژی خورشیدی را تجربه کرده است (از جمله رکوردشکنی ۲۷۷ گیگاواتی در سال ۲۰۲۴). در ماه می امسال هم ظرفیت انرژی خورشیدی جدید نصب شده در چین – طی تنها یک ماه – بیشتر از ظرفیت جدید نصب شده طی ۱۲ ماه سال ۲۰۲۴ در هر یک از کشورهای دیگر جهان بود.
ارتقای شبکه برق برای حل این چالش، مستلزم سرمایه‌گذاری‌های بسیار هنگفت است. اپراتور اصلی شبکه برق چین یعنی استیت گرید کورپوریشن اعلام کرده که امسال برای اولین بار هزینه‌هایش از ۶۵۰ میلیارد یوآن (۹۰ میلیارد دلار) فراتر خواهد رفت، و بخش بزرگی از این مبلغ برای خطوط انتقال برق ولتاژ فرابالا (UHV) صرف خواهد شد. هم‌اکنون در این کشور ۴۳ خط انتقال از این نوع در حال بهره‌برداری است.
ارتقای شبکه
برای استان‌هایی مانند چینگهای، که مساحت نیروگاه‌های تجدیدپذیر آن تقریبا به اندازه کل مساحت سنگاپور است، نمی‌توان شبکه انتقال برق را با سرعت کافی توسعه داد. میزان مصرف برق جمعیت ۶ میلیون نفری چینگهای هم هیچ تناسبی با حجم عظیم برق تولید شده ندارد.
در حال حاضر یک خط UHV این استان را به استان هنان متصل می‌کند و طبق برنامه قرار است دو خط دیگر نیز برای اتصال آن به گوانگشی و گوانگ‌دونگ احداث شود، ولی این کار بسیار زمان‌بر خواهد بود.
به گفته یکی از مدیران محلی، ساخت خطوط UHV معمولا حدود پنج سال طول می‌کشد و اگرچه تعدادی از خطوط جدید باید طبق برنامه تا چند سال آینده به مرحله عملیاتی برسند، اما بعید است که قبل از سال ۲۰۲۷ میزان هدررفت عامدانه به شکل قابل توجهی کمتر شود.
یکی دیگر از اقدامات دولت برای کاهش هدررفت برق، حمایت از احداث خطوط انتقالی است که شرکت‌ها را مستقیما به پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر متصل می‌کند. مناطقی مانند چینگهای در حال ساخت مراکز داده عظیمی هستند تا از مزیت منابع سرشار انرژی پاک و نیز اقلیم نسبتا سرد خود استفاده کنند.
هدف سازمان ملی انرژی چین این است که روند توسعه شبکه برق تا سال ۲۰۲۷، متناسب با افزایش ظرفیت سالانه بیش از ۲۰۰ گیگاواتی تولید انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. ولی دستیابی به این هدف و در عین حال حفظ درصد هدررفت عامدانه در حد کمتر از ۱۰ درصد، چالش‌برانگیز خواهد بود.
در ماه‌های آینده مشخص می‌شود که آیا نهاد تنظیم‌گر می‌تواند با تسریع در ارتقای شبکه و اصلاحات بازار برق، میزان جذب انرژی تجدیدپذیر تولید شده را در سطحی پایدار نگه دارد یا خیر.
اگر این تلاش‌ها شکست بخورد، بالا رفتن درصد هدررفت عامدانه و نیز سقوط قیمت برق منجر به افت سوددهی پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر و احتمالا کاهش چشمگیر سرمایه‌گذاری در این بخش خواهد شد.
منبع: bloomberg
