طبق گزارش مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS)، چین بیش از ۸۵ درصد از منابع کمیاب و نادر زمینی جهان را تأمین می‌کند و تقریباً دو سوم از عرضه جهانی فلزات کمیاب و مواد معدنی مانند آنتیموان و باریت را در خود جای داده است.
چین یک قدرت بزرگ و برتر در زمینه تولید صفحات خورشیدی است و بیش از ۹۰ درصد ظرفیت تولید جهان را در خود جای داده است. چین بیشترین ظرفیت جهان را برای اجزای اصلی مورد استفاده در تولید باتری‌های لیتیومی و ۸۰ درصد ظرفیت جهانی تولید سلول باتری را دارد.
ایالات متحده و کشورهای اروپایی از این مساله واهمه دارند که هرگونه اختلال در زنجیره‌های تأمین این نوع محصولات به صنایع اصلی و کلیدی آسیب برساند.
ایالات متحده اخیراً اعلام کرده است که زنجیره تأمین فلزات کمیاب خود را برای کاهش وابستگی به چین به فلزات حیاتی و مواد معدنی کمیاب خاکی که صنایع هوایی، نظامی و خودروسازی آن را تأمین می‌کند، بازسازی خواهد کرد.
دیوید شین، استاد دانشکده امور بین‌الملل الیوت دانشگاه جورج واشنگتن گفت ایالات متحده در تلاش است تا تأمین مواد معدنی حیاتی از جمله مواد کمیاب زمینی را بهتر کنترل کند. وی افزود: آمریکا در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از تولید خاک کمیاب را کنترل می‌کند اما در گذشته این رقم بسیار بیشتر بود.
وی گفت: ایالات متحده معدن Mountain Pass خود در کالیفرنیا را برای بازسازی تولید مواد معدنی کمیاب، بازگشایی کرده است.
مواد کمیاب زمینی، در بسیاری از محصولات نظامی و غیرنظامی مانند باتری و موشک‌های هدایت شونده با لیزر استفاده می‌شود. ایالات متحده نمی‌خواهد در موقعیت وابستگی به چین برای مواد کمیاب و نادر زمینی قرار داشته باشد.
اتحادیه اروپا سال گذشته ۳۰ ماده خام اولیه را برای صنایع مهم ارزیابی کرد و گفت که تسلط چین در بازار “زنجیره ارزش را به شدت آسیب پذیر می‌کند”.
جین ناکانو یکی از اعضای ارشد مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در مطالعه اخیر گفت که “چین دیگر یک تولید کننده ساده مواد معدنی یا مونتاژ کننده قطعات نیست، چین به عنوان یک تولید کننده با ارزش بالاتر ظاهر می‌شود که نیاز به حجم فزاینده‌ای از مواد معدنی و فلزاتی دارد که نقش مهمی برای تولید فناوری انرژی پاک دارد. ”
وی گفت به نظر می‌رسد چین قدرت زنجیره‌های تامین مواد معدنی حیاتی خود را به عنوان اهرم ژئوپلیتیک به رسمیت شناخته است.
وی گفت، در سال ۲۰۱۹ در طول جنگ تجاری ایالات متحده و چین، شی جین پینگ رئیس جمهور چین از یک مرکز پردازش خاک کمیاب در استان جیانگشی بازدید کرد.
ناکانو افزود: این بازدید به طور گسترده‌ای به عنوان یادآوری به ایالات متحده تفسیر شد که چین از زنجیره‌های تأمین خاک کمیاب استفاده می‌کند و این بازدید همچنین خاطره تحریم صادرات خاک‌های نادر به ژاپن را زنده کرده است، که به دلیل اختلافات ارضی در پاییز ۲۰۱۰ اتفاق افتاد.
وی گفت، فراخوان سال گذشته “شی” برای تقویت وابستگی زنجیره‌های تأمین جهانی به چین و “توسعه توانایی‌های تلافی جویانه و بازدارنده در برابر قطع عرضه توسط طرف‌های خارجی” باعث افزایش نگرانی‌های سیاست گذاران غربی شده است.
گزارش CSIS همچنین می‌افزاید که بیماری همه گیر کرونا موجب ایجاد شکنندگی در زنجیره‌های عرضه جهانی نه تنها داروسازی و تجهیزات پزشکی بلکه برخی مواد معدنی حیاتی شده است.
پکن در کشورهایی مانند جمهوری دموکراتیک کنگو که بیش از ۶۰ درصد از ذخایر سنگ کبالت جهان را کنترل می‌کند، سرمایه گذاری زیادی کرده است و در این گزارش آمده است که اکنون ۷۲ درصد ظرفیت تصفیه کبالت جهانی را دارد.
زین هفلین تحلیلگر سیاست در اندیشکده آمریکایی The New Center در گزارشی گفت بسیاری از ناظران، سرمایه گذاری چین در آفریقا را راهی برای دستیابی این کشور به مواد اولیه با ارزش این قاره و گسترش نفوذ ژئوپلیتیکی خود می‌دانند.
رقابت برای ایجاد روابط تجاری در آفریقا که دسترسی به منابع معدنی کمیاب زمین را فراهم می‌کند، می‌تواند صحنه بعدی رقابت ژئوپلیتیک بین ایالات متحده و چین باشد.
اندرو میلر مدیر تولید در Benchmark Mineral Intelligence ، گفت مواد معدنی مانند لیتیوم، کبالت و نیکل پایه‌های نسل جدیدی را در ذخیره انرژی فراهم می‌کند و از اهمیت ژئوپلیتیکی مهمی برخوردار هستند.
وی گفت: “آمریکا و اروپا این مواد را هم در توسعه صنایع جدید متمرکز بر انرژی پاک و هم در حفظ صنایع خودرویی خود مهم و ضروری می‌دانند.”
چین طی دهه گذشته در تمام این بازارها نقش مهمی را کسب کرده بود، و آماده ابتکارات جدید انرژی خود بود و ایالات متحده و اروپا “مزایای رقابتی خود را در معدن و پالایش از دست داده بودند، بنابراین در رقابت برای تأمین امنیت زنجیره‌های عرضه آینده وارد رقابت سختی شده‌اند.”
آبری هوربای یکی از اعضای ارشد شورای آتلانتیک، اظهار داشت: فشار شدید ناشی از بحران کرونا به زنجیره‌های تأمین جهانی و افزایش وابستگی به باتری‌های الکتریکی، علاقه ایالات متحده و اتحادیه اروپا را تشدید کرده است.
وی افزود: “من معتقدم که علاقه به زنجیره‌های تأمین باتری کمتر وابسته به چین فقط در واشنگتن رشد خواهد کرد. فشار بین منافع غربی و چینی در استخراج معادن در بازارهای آفریقا افزایش خواهد یافت.”
جوردی لی، تحلیلگر تحقیقاتی در دانشکده معدن کلرادو گفت که تسلط چین بر منابع کمیاب زمین تاریخچه جالبی دارد.
وی گفت: “وقتی آمریکایی‌ها به یاد می‌آورند که به چین اجازه دادند تا کنترل صنعت خاک نادر را داشته باشد، کام آنها تلخ می‌شود. من فکر می‌کنم ویروس کرونا و تمرکز بر روی فناوری‌های تجدیدپذیر این نبرد را برجسته تر کرده است و احتمالاً نبردی است که می‌تواند روند واقعی را تغییر دهد. منابع نادر زمینی از مدت‌ها قبل دارای اهمیت بوده‌اند، اما ویروس کرونا نشان داد که حتی دسترسی ایالات متحده از نظر تأمین مواد مورد نیاز می‌تواند قطع شود. ”
