به گزارش اندیشکده شورای آتلانتیک، صادرات این صنایع که «سه صنعت جدید» نامیده می‌شوند، در سال ۲۰۲۳ به حدود ۱۴۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به رقم ۳۳ میلیاردی سال ۲۰۱۹ رشد بسیار زیادی داشته است.
اما قدرت فزاینده چین در فناوری‌های پاک موجب نگرانی در کشورهای واردکننده این محصولات شده، چون حس می‌کنند که این مساله می‌تواند ریسک‌هایی از لحاظ اقتصادی و امنیت ملی برایشان در پی داشته باشد. آمریکا واردات سلول‌ها و پنل‌های خورشیدی و EVهای چینی را کاملا محدود کرده و سایر اقتصادهای پیشرفته هم ممکن است همین کار را انجام دهند. مثلا کانادا در ۲۶ اوت تعرفه‌هایی بر محصولات ساخت چین اعمال نمود.
حال با توجه به عدم تمایل چندین کشور توسعه‌یافته برای وارد کردن محصولات سه صنعت جدید چین، شرکت‌های فعال در بخش فناوری پاک این کشور برای اطمینان از رشد صادرات خود در آینده به بازارهای جایگزین نیاز دارند. به همین دلیل آمریکای لاتین برای صنایع فناوری پاک چین اهمیت پیدا می‌کند. در حال حاضر برزیل بیشترین سهم را در گسترش روابط چین و آمریکای لاتین در حوزه سه صنعت جدید دارد، هرچند ارسال محموله‌های EV به این کشور هم در ماه‌های اخیر کاهش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد.
برزیل، بهشت صادراتی چین
صادرات سه صنعت جدید به «آمریکای لاتین قاره‌ای» (continental Latin America) رشد چشمگیری داشته است. صادرات تجهیزات فتوولتائیک و باتری‌های یون‌لیتیم چینی به این منطقه از ۲/۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۹/۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت و در سال گذشته مقصد ۶۳ درصد این اقلام (از نظر ارزش) برزیل بود.
صادرات «سه صنعت جدید» چین به آمریکای لاتین (میلیون دلار، میانگین متحرک ۱۲ ماهه)
صادرات سه صنعت جدید به منطقه مذکور در ۱۲ ماه منتهی به اوت ۲۰۲۴ تنها ۱۰ درصد مجموع صادرات این سه صنعت را تشکیل می‌داد و در مقایسه با کل صادرات چین به این منطقه (حدود ۲۳۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳) هم رقم قابل توجهی نیست. با این وجود، آمریکای لاتین یکی از گزینه‌های در دسترس چین برای یافتن بازاری صادراتی در بحبوحه افزایش شدید ظرفیت تولیدش به شمار می‌رود.
برزیل از بین سه صنعت جدید، علاقه خاصی به EVها نشان داده و در دوازده ماه منتهی به اوت ۲۰۲۴ مقصد ۷۳ درصد از صادرات EV چین، شامل انواع باتری‌دار یا تمام برقی (BEV) و اتصال برقی دوگانه‌سوز (PHEV)، به آمریکای لاتین قاره‌ای بوده است.
صادرات EV چین به کشورهای مختلف (میلیون دلار، میانگین متحرک ۳ ماهه)
توجه: اعداد فوق شامل خودروهای الکتریکی باتری‌دار (BEV) و خودروهای اتصال برقی دوگانه‌سوز (PHEV) هستند
اما نکته جالب این است که صادرات EV به برزیل در ماه‌های اخیر کاهش شدیدی داشته، و در مقابل صادرات به مکزیک به‌شدت در حال افزایش است.
این مسائل تا حدی به خاطر اعمال تعرفه ۱۸ درصدی در برزیل از ماه ژوئیه و لغو تدریجی معافیت تعرفه در مکزیک از اول اکتبر رخ داده است.
مزایای بازار برزیل
تمرکز آشکار چین بر برزیل برای صادرات سه صنعت جدید را می‌توان ناشی از بازار بزرگ این کشور، توجه مسئولانش به موضوع حفظ محیط زیست، سیاست‌گذاری‌های مناسب برازیلیا (از جمله در مورد مسائل زیست‌محیطی) و تاثیرات دیپلماسی تجاری و سرمایه‌گذاری دانست.
تولید ناخالص داخلی برزیل (GDP) در سال ۲۰۲۳ به ۲/۲ تریلیون دلار رسید که معادل ۳۴ درصد کل GDP آمریکای لاتین قاره‌ای بود.
از طرف دیگر برزیل علاوه بر وسعت فراوان، محل مناسبی برای صنعت پاک هم هست. تقریبا تمام مناطق این کشور تابش خورشیدی بالایی دارند و از سال ۲۰۱۷ تاکنون، به طور متوسط ماهانه یک گیگاوات به ظرفیت تولید انرژی خورشیدی آن اضافه شده است. میانگین قیمت برق خورشیدی در برزیل از سال ۲۰۱۳ تا امروز ۶/۶۸ درصد کاهش یافته و حالا به یکی از مقرون به صرفه‌ترین منابع برق در شبکه تبدیل گردیده است.
سیاست‌گذاران در برازیلیا از توسعه انرژی پاک و در نتیجه از واردات سه صنعت جدید چین کاملا حمایت می‌کنند. در ضمن چین و برزیل روابط دیپلماتیک و اقتصادی مستحکمی نیز دارند.
با همه اینها، سیاست‌گذاران برزیلی باید در روابط اقتصادی‌شان با چین دست به انتخاب‌های مهمی بزنند.
چالش‌های پیش روی سیاست‌گذاران برزیلی
برزیل در حال حاضر عمدتا مواد خام و کالاهایی با ارزش افزوده پایین صادر می‌کند و از سال ۱۹۸۰ تا امروز سهم تولیدات صنعتی در GDP آن ۲۳ درصد کاهش یافته، و به همین خاطر به دنبال صنعتی‌سازی مجدد (re-industrialization) اقتصاد خود است.
در این میان، گذار انرژی به عنوان یکی از شش محور اصلی سیاست صنعتی جدید این کشور در نظر گرفته می‌شود.
هدف برازیلیا سرمایه‌گذاری در تولید داخلی به جای واردات است. در سفر اخیر معاون رئیس جمهور برزیل به پکن، چینی‌ها تعهداتی در مورد سرمایه‌گذاری تقریبا ۵ میلیارد دلاری در زیرساخت‌های برزیل به او دادند. البته تعهدات پکن در همه موارد به مرحله عمل نمی‌رسد، اما اراده دیپلماتیک طرف چینی را نشان می‌دهد.
علاوه بر این دیپلماسی برزیل توانسته بی‌وای‌دی، تولیدکننده EV چینی را برای سرمایه‌گذاری در باهیا (در محل یک کارخانه تعطیل شده فورد) متقاعد کند.
برازیلیا به بازار عظیم چین هم نیاز دارد و در نتیجه به احتمال زیاد در حوزه تجاری رویکردی تقابلی را در پیش نخواهد گرفت و نمی‌تواند تغییرات بزرگی در ماهیت روابط اقتصادی خود با چین به وجود آورد.
در مجموع برزیل باید تعادلی بین دو هدف متضاد برقرار سازد: واردات محصولات ارزان‌قیمت چینی می‌تواند سبب رشد شبکه برق و سرعت بخشیدن به کربن‌زدایی شود و منافع اقتصادی کوتاه‌مدتی هم داشته باشد، ولی واردات کنترل نشده و نامحدود هم می‌تواند تولید داخلی را تضعیف نموده و باعث ایجاد انحصار به نفع شرکت‌های چینی شود.
همچنین واردات خودروهای چینی متصل به اینترنت و به‌روزرسانی‌های خودکار نرم‌افزار آنها ممکن است تهدیداتی امنیتی به دنبال داشته باشد که تولید در خاک برزیل و افشای کد منبع برنامه‌های مورد استفاده در این خودروها (و ممانعت از به‌روزرسانی خودکار نرم‌افزاری) نگرانی مذکور را تا حد زیادی برطرف می‌سازد.
منبع: atlanticcouncil
