این همکاری‌ها به کشورهای آمریکای لاتین امکان دسترسی به فناوری ماهواره‌ای را داده و آنها را از مزایای راهبردی این فناوری آگاه کرده است. در مقابل، تلاش‌های ایالات متحده برای کاهش نفوذ چین در منطقه ناکافی به نظر می‌رسد و آمریکا هنوز راه‌های جذاب‌تری برای همکاری با کشورهای آمریکای لاتین پیشنهاد نکرده است.
همکاری فضایی بین دو کشور می‌تواند به امضای توافقنامه‌های دفاعی، استفاده دوگانه از ماهواره‌ها و همچنین توافقات اقتصادی منحصر به فرد با چین منجر شود. کشوری که از فناوری فضایی بهره می‌برد، قدرت خود را افزایش می‌دهد و در درگیری‌های زمینی موثرتر عمل می‌کند. استفاده صلح‌آمیز از فضای بیرونی برای توسعه زندگی روزمره ما حیاتی است. با وجود خدمات گسترده فناوری فضایی، نگرانی‌هایی از سوی قدرت‌های جهانی در مورد پایداری و گسترش استفاده از آن مطرح شده است. در این شرایط، کشورهای در حال توسعه مانند کشورهای آمریکای لاتین، در تحلیل‌ها مهم هستند. چین مدت‌هاست اهمیت این کشورها و دیگر کشورهای نیم‌کره جنوبی را درک کرده است، در حالی که ایالات متحده به تازگی و بدون یک استراتژی واضح به آنها توجه می‌کند.
هدف اول برزیل، بزرگترین برنامه فضایی منطقه
برزیل اولین کشور آمریکای لاتین بود که در دهه ۱۹۸۰ با چین در بخش ماهواره‌ای همکاری کرد. این همکاری با ایجاد برنامه ماهواره منابع زمینی چین-برزیل (CBERS) آغاز شد. سپس در سال ۱۹۹۳، این همکاری به یک شراکت راهبردی تبدیل شد که شامل ساخت دو ماهواره دیگر، CBERS-5 و CBERS-6، و یک برنامه همکاری دوجانبه از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۲ می‌شود. این همکاری‌ها پایه‌های شراکت تجاری و دیپلماتیک بین دو کشور را تقویت کرده است.
ماهواره CBERS-2B
همکاری فضایی چین با آرژانتین و دیگر کشورهای منطقه
آرژانتین نیز همکاری‌های مهمی در بخش فضایی با چین دارد. اولین تفاهم‌نامه همکاری فضایی بین دو کشور در سال ۱۹۸۸ به امضا رسید اما تا سال ۲۰۰۴ و امضای مجدد قراردادهای همکاری فضایی پیشرفت خاصی در همکاری‌های فضایی چین و آرژانتین صورت نگرفت. در سال ۲۰۱۴، شورای ملی فعالیت‌های فضایی آرژانتین (National Council for Space Activities) با چین برای نصب یک ایستگاه زمینی مشاهده فضای عمیق در استان نئوکن (Neuquén) توافق کردند. این توافق باعث بحث‌های زیادی در آرژانتین درباره حاکمیت ملی و نگرانی‌هایی در ایالات متحده درباره استفاده دوگانه از این ایستگاه شد.
چین در برخی از کشورهای آمریکای لاتین از جمله بولیوی، نیکاراگوئه و ونزوئلا امکان دستیابی به اولین ماهواره ملی را فراهم کرده و همچنین از تاسیس آژانس‌های فضایی این کشورها حمایت کرده است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۵ چین و ونزوئلا برای گسترش همکاری در بخش فضایی توافق کردند که این همکاری شامل پژوهش، توسعه صنعت ماهواره، همکاری در حوزه تله‌متری، ردیابی و فرماندهی، و همچنین آموزش متخصصان برای بهره‌برداری از ماهواره بود. در سال ۲۰۰۸، ونزوئلا آژانس فعالیت‌های فضایی خود را با چین به عنوان شریک اصلی تأسیس کرد.
همکاری بین چین و کشورهای آمریکای لاتین شامل بندهای ترجیحات تجاری است که به چین در بخش فضایی اعطا شده است. به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته، توافقات امضا شده بین برزیل و چین شامل بندهای ترجیحی در فروش قطعات، خدمات و آموزش پرسنل است. علاوه بر این، هر دو کشور توافق کرده‌اند که قیمت محصولات ماهواره‌های CBERS را در بازار بین‌المللی به صورت مشترک تعیین کنند.
تلاش چین برای تاثیرگذاری بر حکمرانی فضایی
چین علاوه بر جنبه‌های تجاری و راهبردی همکاری با کشورهای آمریکای لاتین، به دنبال شرکایی برای تاثیرگذاری بر بازآرایی حکمرانی بین‌المللی فضا است؛ اگرچه ادعا می‌کند که نقش مرکزی سازمان ملل در مدیریت امور فضایی را حفظ می‌کند. چین تلاش می‌کند در دو سطح دوجانبه و چندجانبه بر شکل‌گیری نظم فضایی بین‌المللی تاثیر گذارد. در سطح دوجانبه، تلاش‌های چین شامل همکاری‌هایی با کشورهای آمریکای لاتین و هماهنگی سیاسی برای رسیدن به مواضع مشترک در مورد مقررات استفاده از فضای بیرونی است. در سطح چندجانبه، چین ایجاد کمیته مشترک همکاری فضایی بریکس (BRICS) را ترویج کرده که برزیل نیز عضو آن است. این همکاری شامل ایجاد یک منظومه ماهواره‌های سنجشی است که نه تنها داده‌های آنها به اشتراک گذاشته می‌شود، بلکه کاربرد آن نیز ترویج می‌شود.
سازمان همکاری فضایی آسیا-اقیانوسیه
مثال دیگری که کشورهای آمریکای لاتین نیز در آن شرکت دارند، سازمان همکاری فضایی آسیا-اقیانوسیه یا به اختصار اپسکو (APSCO) است که در سال ۲۰۰۸ تاسیس شد. اعضای این سازمان بین‌دولتی مستقر در پکن عبارتند از: بنگلادش، چین، ایران، مغولستان، پاکستان، پرو، تایلند و ترکیه، به علاوه اندونزی به عنوان کشور امضاکننده و مکزیک به عنوان کشور ناظر. به گفته چین، این سازمان یک شبکه تبادل داده رایگان بین اعضای خود، ایجاد یک منظومه ماهواره‌ای، نظارت بر بلایای طبیعی و نصب تلسکوپ‌ها در ایران، پاکستان و پرو را ارائه می‌دهد. همچنین بورسیه‌های کارشناسی ارشد و دکترا برای شهروندان کشورهای عضو اعطا می‌کند که توسط شورای بورسیه چین نیز حمایت می‌شود. علاوه بر توافقات چندجانبه، چین ابتکارات همکاری با منطقه را نیز در دستور کار دارد؛ مانند اولین مجمع همکاری فضایی چین-آمریکای لاتین و کارائیب که در آوریل ۲۰۲۴ در ووهان برگزار شد.
موقعیت کشورهای عضو اپسکو
پیامدهای همکاری‌های چین برای آمریکا
در سال ۲۰۱۱، آمریکا چین را به عنوان بازیگر اصلی که چالش‌هایی برای تسلط آن در فضای بیرونی ایجاد می‌کند، شناسایی کرد. این چالش‌ها در چهارپوب مسائل راهبردی، دفاعی، تجاری و عملیاتی دسته‌بندی می‌شوند. نگرانی اصلی آمریکا از استفاده دوگانه احتمالی فناوری فضایی ناشی می‌شود. به عنوان مثال، ماهواره‌ها ذاتا فناوری دوگانه هستند و همکاری ماهواره‌ای بین برزیل و چین به صراحت به بخش دفاعی گسترش یافته است. در ژوئیه ۲۰۱۴، وزارت دفاع برزیل و اداره دولتی علوم، فناوری و صنعت دفاعی چین پروتکل همکاری ماهواره‌ای دفاعی را امضا کردند. این سند شامل گسترش همکاری ماهواره‌ای مرتبط با امنیت، حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار است. مثال دیگر، نصب ایستگاه زمینی مشاهده فضای عمیق چین در استان نئوکن آرژانتین است که نگرانی‌هایی در ایالات متحده درباره استفاده احتمالی برای جاسوسی ایجاد کرده است.
در پایان، لازم است تاکید شود که اگرچه آمریکای لاتین یکی دیگر از عرصه‌های رقابت راهبردی بین چین و آمریکااست، اما این منطقه متشکل از کشورهایی است که به دنبال خودمختاری راهبردی خود هستند. با وجود همکاری گسترده بین چین و کشورهای آمریکای لاتین در زمینه فناوری فضایی، بیشتر کشورهای آمریکای لاتین قصد واقعی برای تشکیل ائتلاف با یکی از دو قدرت جهانی، چه چین و چه آمریکا، ندارند و در عوض تلاش می‌کنند تا با همکاری با شریکی که بهترین چشم‌انداز را برای منافع ملی آنها ارائه می‌دهد، فناوری فضایی خود را توسعه دهند.
منبع: thediplomat
