به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست، در ماه آوریل نیروگاه شهری با نیم میلیون نفر جمعیت در شمال شرقی چین دستوری از کمیسیون توسعه و اصلاحات استان (مسئول ارشد برنامه‌ریزی اقتصادی منطقه) دریافت کرد. این کمیسیون شهر مورد نظر را «منطقه خط قرمز» برای انرژی‌های تجدیدپذیر نامیده و ترمز برنامه نوسازی کامل شبکه برای پشتیبانی از برق فتوولتائیک را کشید.
یکی از مقامات محلی گفت شبکه دیگر نمی‌تواند انرژی‌های جدید را مصرف کند چرا که تولید مقدار بسیار زیادی از برق فتوولتائیک باعث جریان معکوس یا برگشتی (backflow) شده است.
جریان برگشتی در شبکه برق به حالتی گفته می‌شود که الکتریسیته در خلاف جهت معمول حرکت می‌کند، یعنی در این مورد از منازل مصرف‌کنندگان به شبکه برق باز می‌گردد، چون انرژی تولید شده در پنل‌های خورشیدی خانگی از مقدار مصرف محلی فراتر رفته است. این وضعیت اگر کنترل نشود، می‌تواند نوسانات ولتاژ یا حتی قطع برق را به دنبال داشته باشد.
در شرایطی که چین به جایگزین کردن سوخت‌های فسیلی با انرژی سبز ادامه می‌دهد، ورود برق تولید شده از منابع بادی و خورشیدی (که حتی در شرایط عادی هم حجم آن قابل پیش‌بینی نیست) شبکه برق را تحت فشار قرار داده است.
تحلیل‌گران توصیه کرده‌اند که برای حل این مشکلات، اصلاحات جامعی از جمله مکانیسم‌های مبتنی بر بازار صورت پذیرد. اما با وجود مطرح شدن مکرر این موضوع طی یک دهه گذشته، سرعت اصلاحات کافی نبوده است.
حالا و پس از جلسه تعدادی از مدیران تجاری کشور با رئیس جمهور شی جین پینگ در اواخر ماه می، به نظر می‌رسد که سرعت کار افزایش یابد.
این جلسه نشانه داد که عزم رهبران ارشد برای اصلاحات در بخش برق جدی است، و باعث شد سرمایه‌گذاران بازار بورس کشور به سمت خرید سهام شرکت‌های تولید کننده پنل خورشیدی و تجهیزات ذخیره انرژی هجوم بیاورند.
چین در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر (به‌ویژه از نوع خورشیدی و بادی) و جایگزینی سوخت‌های فسیلی با منابع پاک‌تر داشته است. در سال ۲۰۲۳ انرژی فتوولتائیک و بادی به ترتیب دومین و سومین منبع تولید برق در این کشور بودند.
اما به دلیل ماهیت غیرقابل پیش‌بینی منابع بادی و خورشیدی، نمی‌توان تمام انرژی حاصل از این دو منبع را با حفظ پایداری عملکرد کل سیستم، در شبکه سراسری مصرف کرد.
نور خوشید و باد هر دو وابسته به شرایط جوی هستند و همیشه احتمال عدم مطابقت زمانی و مکانی بین عرضه و تقاضا وجود دارد. اوج مصرف برق پس از غروب خورشید رخ می‌هد و بخش عمده جمعیت چین هم در مناطق نزدیک به دریا ساکن هستند، در حالی که انرژی بادی و خورشیدی عمدتا در طول روز و در مناطق داخلی و دور از ساحل تولید می‌شوند.
بنابر این لازم است که زیرساخت‌های بیشتری مانند تاسیسات ذخیره‌سازی فراهم شود و شبکه سراسری برق هم گسترش یابد.
اداره ملی انرژی چین (NEA) در چهارم ژوئن طرحی را برای یکپارچه‌سازی بیشتر انرژی‌های تجدیدپذیر با شبکه برق کشور ارائه کرد که شامل توسعه شبکه، افزودن منابع انعطاف‌پذیرتر و تعیین الزامات متعادل‌تر درباره میزان تولید و مصرف بود.
به این ترتیب حد مجاز کاهش عمدی (curtailment) تولید انرژی بادی و خورشیدی در «مناطقی که از نظر منابع شرایط بهتری دارند»، از مصوبه سال ۲۰۱۸ یعنی ۵ درصد به ۱۰ درصد افزایش یافت.
در شبکه‌های برق نرخ کاهش عمدی تولید به درصدی از انرژی گفته می‌شود که مدیران شبکه می‌توانند با کند یا خاموش کردن سامانه‌ها، از ورود آن به شبکه جلوگیری نمایند تا حالت تراکم (congestion) اتفاق نیفتد.
به گفته کارشناسان، یکی از مسائل مهمی که دولت باید بر آن متمرکز شود ایجاد یک بازار برق یکپارچه و سراسری در سطح کشور است.
بازار برق چین از دیرباز حالت منطقه‌ای داشته و هر منطقه سعی دارد بخش اعظم تولید و مصرف برق خود را کنترل کند که این مساله، ریسک اتکای بیش از حد به تولید برق محلی (اغلب با استفاده از زغال سنگ) را به دنبال دارد.
تجارت کارآمدتر برق بین استان‌ها در قالب بازار یکپارچه ملی باعث خواهد شد که با تولید انرژی تجدیدپذیر بیشتر در استان‌های شمالی و غربی، برق مورد نیاز مناطق ساحلی تامین شود و کشور سریع‌تر از سوزاندن زغال سنگ برای تولید برق فاصله بگیرد.
اما علاوه بر مشکلاتی که در برابر افزایش سهم منابع تجدیدپذیر در سبد انرژی وجود دارد، تقاضای روزافزون برق نیز پکن را تحت فشار قرار داده است.
با توجه به این که همه چیز در چین به سمت برقی شدن پیش می‌رود (مخصوصا افزایش فوق‌العاده تولید، صادرات و استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی) و دولت هم سعی دارد نرخ رشد اقتصادی را در سطح فعلی حفظ کند، در چهار ماه اول امسال ۲/۹ گیگاوات ظرفیت برق حرارتی جدید به شبکه برق کشور اضافه شد که به معنای افزایش ۹/۵ درصدی تولید برق حرارتی نسبت به دوره مشابه سال قبل است.
چین معمولا در ایجاد زیرساخت مشکلی ندارد و به نظر نمی‌رسد از این لحاظ مانعی وجود داشته باشد.
دو ژونگ‌مینگ، مدیر کل بخش برق اداره ملی انرژی در یک کنفرانس مطبوعاتی در روز بیستم ژوئن گفت که سعی داریم در سال جاری ۳۳ پروژه کلیدی از جمله پروژه‌های جریان متناوب ولتاژ فرابالای (UHV) 750 و ۱۰۰۰ کیلوولتی را راه‌اندازی کنیم و ۳۷ پروژه دیگر هم در دست اقدام است تا بتوانیم با قدرت از مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر پشتیبانی نماییم.
ولی تحلیل‌گران می‌گویند مهم‌ترین مساله در اصلاحات بخش برق، ایجاد مکانیسمی برای قیمت‌گذاری است که طرف‌های ذی‌نفع را به پرداخت هزینه‌های بیشتر (مثلا برای تاسیسات ذخیره‌سازی یا شبکه‌های ولتاژ فرابالا جهت انتقال برق به فواصل دوردست) ترغیب کند.
در سال‌های قبل، زمانی که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر این‌قدر زیاد نبود، دولت می‌توانست از شرکت‌های برق دولتی بخواهد که کل برق تجدیدپذیر را بخرند. اما حالا دیگر این کار برایشان مقدور نیست.
در نتیجه راهی جز هدایت بخشی از انرژی تجدیدپذیر تولید شده به بازار آزاد وجود ندارد، اما بازار هم به علت بی‌ثباتی این نوع انرژی چندان مایل به خریدش نیست.
انرژی تجدیدپذیر باید قابل اعتماد و قابل پیش‌بینی شود؛ پس باید آن را به سامانه‌های ذخیره‌سازی مناسب مجهز کرد. ولی سرمایه‌گذاری بر روی این سامانه‌ها هزینه زیادی دارد و تا وقتی مدل درآمدی مناسبی وجود نداشته باشد، جذاب نخواهد بود.
تفاوت عمده بین چین و بازارهای توسعه یافته – که در آنها قراردادهای خرید بلندمدت، جریان درآمد پایدارتری برای شرکت‌های تولید برق (به‌ویژه از نوع تجدیدپذیر) فراهم می‌کند – همین است.
یکی از ابزارهای کلیدی که در بازار انرژی چین وجود ندارد «گواهی سبز» (green certificate) است: کالایی قابل مبادله که ثابت می‌کند جریان برق مورد نظر با استفاده از منابع تجدیدپذیر تولید شده است، و می‌تواند هزینه‌های اضافه تامین کننده را جبران نماید.
سیاست‌های دولتی در برخی کشورهای اروپایی و ایالت‌های آمریکا ایجاب می‌کند که درصد مشخصی از برق تولید شده از نوع تجدیدپذیر باشد، و در نتیجه چنین گواهی‌هایی صادر و در بازار معامله می‌شوند.
دولت چین هم در شش یا هفت سال اخیر اشارات زیادی به موضوع گواهینامه سبز داشته، اما پیاده‌سازی عملی آن هنوز محقق نشده است.
یکی از راه‌های دیگری که می‌توان به کار گرفت، انتقال هزینه‌های مازاد به کاربران نهایی از طریق آزادسازی قیمت است. ولی افزایش قیمت‌ها، مخصوصا برای کاربری‌های مسکونی، در کشوری که همیشه حفظ ثبات اجتماعی را در اولویت قرار می‌دهد مشکل خواهد بود.
شبکه‌های برق در چین دولتی هستند و حالت انحصاری دارند. در کشورهایی مانند آمریکا تامین کنندگان برق می‌توانند در صورت افزایش نیافتن قیمت‌ها تولید را متوقف کنند، ولی در چین شرکت‌های برق مجبورند با هر قیمتی به تامین برق ادامه دهند.
منبع: scmp
