در حالی که اکنون بیش از ۶۰۰ شرکت فضایی تجاری در چین فعالیت میکنند و ارزش بازار فضایی تجاری چین در سال ۲۰۲۵ قرار است از ۲.۵ تریلیون یوان (حدود ۳۵۰ میلیارد دلار) عبور کند، برنامهریزیهای کلان این کشور حاکی از آن است که صنعت فضا به یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی و رقابتپذیری جهانی تبدیل شده است. دولت چین در برنامه پنجساله جدید خود تا سال ۲۰۳۰ بر استقلال علمی و فناوری و سرعتبخشیدن به جاهطلبیهای فضایی تاکید ویژه دارد.
رشد صنعت فضایی چین
نقشآفرینی دولت و سیاستگذاری تازه برای صنعت فضایی تجاری
سال گذشته، دولت چین بخش فضایی تجاری را بهعنوان موتور رشد جدید معرفی کرد؛ اقدامی که نشاندهنده برنامهریزی برای حمایت سیاستگذاری و مالی از این حوزه است. همچنین در روز ۲۹ نوامبر، سازمان ملی فضایی چین (CNSA) اعلام کرد که یک اداره جدید برای نظارت بر بخش فضایی تجاری ایجاد کرده است.هدف از این اقدام، تنظیم مقررات تخصصی و کمک به توسعه باکیفیت زنجیره کامل صنعت فضایی عنوان شده است.
صنعت فضایی چین که پیشتر در اختیار شرکتهای دولتی بود، اکنون با ورود گسترده شرکتهای خصوصی رونق تازهای گرفته است. دولت نیز با حمایتهای مالی و سیاستگذاری، مسیر را برای پیشرفت این شرکتها هموار کرده است تا توان فضایی کشور در این دهه افزایش یابد و فاصله با ایالات متحده کمتر شود.
این روند در نمایشگاه فناوری پیشرفته چین (China Hi-Tech Fair) که از ۱۴ تا ۱۶ نوامبر در شنژن (Shenzhen) برگزار شد، بهخوبی دیده میشد. در این رویداد، شرکتهای فضایی تجاری آخرین فناوریها و مدلهای کسبوکار خود را ارائه کردند.
یکی از آنها استارتآپ اسکایسایت(Skysight Technology) بود که در حوزه دادههای سنجشازدور فعالیت میکند. این شرکت تلاش میکند فناوریهای فضایی را در فعالیتهای عملیاتی و تولیدی سازمانها ادغام کند؛ از مدیریت کشاورزی و پایش محیطی گرفته تا ردیابی داراییها و برنامهریزی شهری. به گفته مدیران آن، طی دو سال اخیر بسیاری از شرکتها و نهادهای چینی به ارزش دادههای فضایی پی بردهاند و استفاده از این دادهها را وارد فرآیندهای کاری خود کردهاند. اسکایسایت با اتکا به حمایتهای دولتی، مشوقهای مالی و زیرساختهای فضایی روبهتوسعه چین، بهسرعت در حال تبدیلشدن به یکی از بازیگران کلیدی بازار دادههای فضایی تجاری است.
گردشگری فضایی؛ گام بعدی در مسیر توسعه
گردشگری فضایی یکی از حوزههایی است که شرکتهای چینی آن را گام بعدی در توسعه صنعت فضایی تجاری میدانند. قرار بود چین نخستین طرح رسمی گردشگری فضایی خود را در نمایشگاه فناوری پیشرفته در شنژن معرفی کند، اما این برنامه در نهایت بدون ارائه هیچ توضیح رسمی لغو شد. با وجود این، فعالان صنعت همچنان نسبت به آینده این حوزه بسیار خوشبین هستند.
شرکت شانشی اسپیس(Shaanxi Space Circling Technology) که موتورهای ماهوارهبر برای پرتابهای تجاری طراحی میکند، میگوید برای تحقق این آینده، ما به حاملهای فضاییای نیاز داریم که عملکرد بالا، هزینه کمتر و قابلیت استفاده مجدد داشته باشند. تنها با چنین حاملهایی میتوان آینده تجاری سفرهای فضایی را ساخت.
یکی دیگر از شرکتهای فعال در این بخش، کانگیو اسپیس(Cangyu Space Technology) است؛ شرکتی که علاوهبر چین، با شرکایی در جنوبشرق آسیا نیز همکاری میکند. این شرکت در حال ساخت یک منظومه ماهوارهای برای بهبود ردیابی و کنترل فضاپیماهاست؛ موضوعی که به گفته کارشناسان، سالها یکی از بزرگترین چالشهای گردشگری فضایی بوده است.
شن شیجون (Shen Shijun)، معاون ارشد این شرکت، توضیح میدهد: «وقتی یک فضاپیما در مدار زمین حرکت میکند، معمولا ایستگاه زمینی فقط بین ۵ تا ۱۰ دقیقه امکان کنترل مستقیم آن را دارد. این محدودیت بسیار خطرناک است، چون در بیشتر زمانها هیچ ارتباط لحظهای با فضاپیما وجود ندارد» او اضافه میکند: «اما در آینده، پوشش شبکه ماهوارهای تجاری با اتصال همزمان سه ماهواره میتواند دسترسی ۲۴ ساعته، جهانی و در تمام شرایط آبوهوایی را فراهم کند. این موضوع میتواند بزرگترین مانع گردشگری فضایی را برطرف کند.»
پیشرفت در فناوری پرتابهای قابل استفاده مجدد
استارتآپ چینی لندسپیـس (LandSpace) نیز قصد دارد نخستین ماهوارهبر قابل استفاده مجدد خود را پرتاب کند؛ فناوریای که میتواند هزینه پرتاب ماهوارهها و فضاپیماهای مختلف را کاهش دهد. اولین پرتاب که قرار بود ۲۹ نوامبر انجام شود، به دلیل حوادث غیرمترقبه به تعویق افتاده است.
این فناوری که پیشگام آن شرکت آمریکایی اسپیسایکس (SpaceX) است، ماه گذشته توسط ایلان ماسک (Elon Musk) مورد اشاره قرار گرفت. او در یک پست شبکه اجتماعی گفت برخی از ماهوارهبرهای قابل استفاده مجدد چینی عناصر طراحی فضاپیمای استارشیپ (Starship) را در کنار معماری فالکون ۹ (Falcon 9) بهکار گرفتهاند. اظهارنظر او پس از انتشار ویدئویی از آزمون سوختگیری و روشنسازی موتور ماهوارهبر ژوکوئه-۳ (Zhuque-3) محصول شرکت لندسپیـس مطرح شد.
آزمایش ماهوارهبر ژوکوئه-۳
دستاوردهای دولتی و چشمانداز بلندمدت
با وجود اهمیت صنعت فضایی تجاری در رویکرد جدید چین، صنعت فضایی دولتی چین نیز پیشرفتهای قابل توجهی داشته است. در سال گذشته، ماموریت چانگای (Chang’e) نمونههایی از نیمه تاریک ماه به زمین آورد.
در سال ۲۰۲۲ نیز، ایستگاه فضایی تیانگونگ (Tiangong) به عنوان یکی از دو ایستگاه فضایی فعال جهان تکمیل شد.اخیرا فضانوردان این ایستگاه برای نخستینبار با یک فر پخت بدون دود، بال مرغ را گریل کردند. همچنین هفته گذشته چین نخستین پرتاب اضطراری به ایستگاه تیانگونگ را پس از آسیبدیدگی یک فضاپیما در مدار با موفقیت انجام داد.
کارشناسان معتقدند چین به عنوان دومین اقتصاد جهان اهداف بلندپروازانهتری نیز در مسیر توسعه اقتصادی دارد.
سرمایه گذاری دولتها در برنامه فضایی
آلخاندرو ریس (Alejandro Reyes)، پژوهشگر ارشد مرکز چین معاصر و جهان (Centre on Contemporary China and the World) در دانشگاه هنگکنگ (University of Hong Kong)، میگوید: «اولویت اصلی چین حرکت بهسوی اقتصادی مبتنی بر فناوری است؛ زیرا بزرگترین چالش کشور کاهش جمعیت در آینده است و تنها راه مقابله با این مشکل، افزایش بهرهوری از طریق فناوری است.»
چین با اتکا به شرکتهای خصوصی، حمایت دولتی و توسعه فناوریهای نو، در حال تبدیلشدن به یکی از بازیگران اصلی آینده صنعت فضایی جهان است.
منبع: channelnewsasia
