به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست، این سیستم نبرد هوایی هوشمند می‌تواند تصمیماتی را که در طول نبردهای شدید می‌گیرد، توضیح دهد و انگیزه‌های پشت این حرکات را با انسان‌ها به اشتراک بگذارد.
این پیشرفت فناورانه به این معنا است که چین بر مانعی غلبه کرده است که سال‌ها ارتش را به چالش کشیده بود. همچنین، نشان دهنده افزایش شدت رقابت تسلیحاتی هوش مصنوعی بین واشنگتن و پکن است.
ایالات متحده آزمایش استفاده از هوش مصنوعی در نبرد هوایی را زودتر از چین آغاز کرد. در حالی که چین هنوز در حال انجام نبردهای واقعی بین پهپادهای کنترل شده توسط انسان و هوش مصنوعی بود، خلبانان آزمایشگر ایالات متحده قبلاً هوش مصنوعی جنگنده خود را برای آزمایش به آسمان برده بودند.
در حالی که مشخص نیست که آیا آمریکایی‌ها نیز مانع هوش مصنوعی مشابهی را که چینی‌ها مدعی برطرف کردن آن شده‌اند را در جت جنگنده جدید F-16 خود که با هوش مصنوعی تقویت شده است، حل کرده‌اند یا خیر، کار پیشگامانه‌ای که دانشمندان چینی انجام داده‌اند، قطعاً چهره نبردهای هوایی در آینده را تغییر خواهد داد.
فناوری‌های فعلی هوش مصنوعی، مانند یادگیری تقویتی عمیق و مدل‌های زبانی بزرگ، مانند یک جعبه سیاه عمل می‌کنند: وظایف از یک سر وارد می‌شوند و نتایج از سوی دیگر بیرون می‌آیند درحالی‌که انسان‌ها نسبت به فرآیند پردازش داده‌ها چیزی نمی‌دانند.
اما در نبرد هوایی، پای مرگ و زندگی در میان است. در آینده نزدیک، خلبانان باید از نزدیک با هوش مصنوعی کار کنند و حتی گاهی اوقات زندگی خود را به این ماشین‌های هوشمند بسپارند. موضوع «جعبه سیاه» نه تنها اعتماد مردم به ماشین‌ها را تضعیف می‌کند، بلکه ارتباطات عمیق بین آنها را نیز مختل می‌کند.
سیستم جدید نبرد هوایی هوش مصنوعی که توسط تیمی به سرپرستی ژانگ دونگ، دانشیار دانشکده هوانوردی در دانشگاه پلی تکنیک نورث وسترن توسعه یافته است، می‌تواند هر دستورالعملی را که برای کنترل پرواز ارسال می‌کند با استفاده از کلمات، داده‌ها و حتی نمودارها توضیح دهد. این هوش مصنوعی همچنین می‌تواند اهمیت هر دستور را در مورد وضعیت فعلی نبرد، مانورهای پروازی خاص و اهداف تاکتیکی پشت آن را بیان کند.
تیم ژانگ دریافتند که این فناوری دریچه جدیدی برای تعامل با هوش مصنوعی را برای خلبانان انسانی خواهد گشود. به عنوان مثال، در طول یک جلسه بررسی پس از یک درگیری شبیه‌سازی شده، یک خلبان خبره می‌تواند سرنخ‌هایی که منجر به شکست در ارائه خودکار هوش مصنوعی شده است را تشخیص دهد. یک مکانیسم بازخورد کارآمد نیز به هوش مصنوعی اجازه می‌دهد تا پیشنهادات هم‌تیمی های انسانی خود را درک کند و در نبردهای بعدی از گرفتار شدن در دام‌های مشابه پرهیز کند.
تیم ژانگ دریافت که این نوع هوش مصنوعی که می‌تواند با انسان‌ها ارتباط عمیقی برقرار کند، تنها با حدود ۲۰۰۰۰ دوره آموزش نبرد، می‌تواند به نرخ برد نزدیک به ۱۰۰ درصد دست یابد. در مقابل، هوش مصنوعی معمولی که با نام «جعبه سیاه» شناخته می‌شود، تنها توانسته پس از ۵۰۰۰۰ دور آموزش به نرخ برد ۹۰ درصد دست یابد و با مشکلاتی برای بهبود بیشتر مواجه شده است.
در حال حاضر، تیم ژانگ این فناوری را فقط بر روی شبیه‌سازهای زمینی استفاده کرده است، اما در مقاله‌ای که در ۱۲ آوریل در مجله علمی چینی، Acta Aeronautica et Astronautica Sinica منتشر شد، تصریح کردند برنامه‌های آتی «به محیط‌های جنگ هوایی واقعی‌تر گسترش خواهند یافت».
در ایالات متحده درگذشته، از هوش مصنوعی “جعبه سیاه” به عنوان معضلی برای خلبانان یاد می‌شد. آزمایشات جنگی آمریکا بین نیروی هوایی و آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی (دارپا) انجام می‌شود. یکی از افسران ارشد دارپا اذعان کرده است که همه خلبانان نیروی هوایی از ایده هوش مصنوعی به دلیل مسئله “جعبه سیاه” که پیش از این ذکر شد، استقبال نمی‌کنند.
سرهنگ دان جاورسک، مدیر دفتر فناوری استراتژیک دارپا، در مصاحبه‌ای با مجله دفاع ملی در سال ۲۰۲۱ گفته بود:”چالش سخت و بزرگی که در دارپا با آن مواجه هستم و سعی در برطرف کردن آن را دارم ، چگونگی ایجاد و حفظ اعتماد در سیستم‌هایی است که به طور سنتی به عنوان جعبه‌های سیاه و غیرقابل توضیح تلقی می‌شوند.”
دارپا دو استراتژی را برای کمک به خلبانان در غلبه بر دلهره‌های مربوط به “جعبه سیاه” خود اتخاذ کرده است. یک رویکرد به هوش مصنوعی اجازه می‌دهد در ابتدا وظایف ساده‌تر و سطح پایین‌تری را انجام دهد؛ مثلا انتخاب خودکار مناسب‌ترین سلاح بر اساس ویژگی‌های هدف، که خلبانان را قادر می‌سازد تا با یک فشار یک دکمه، سلاح را شلیک کنند.
استراتژی دیگر پرواز افسران عالی‌رتبه با جت‌های جنگنده مجهز به هوش مصنوعی برای نشان دادن اعتماد و عزم آنهاست. در اوایل این ماه، فرانک کندال، وزیر نیروی هوایی، پرواز یک ساعته‌ای با یک جنگنده F-16 تحت کنترل هوش مصنوعی در پایگاه نیروی هوایی ادواردز انجام داد. وی هنگام فرود به آسوشیتدپرس گفت که در طول پرواز خود به اندازه کافی متقاعد شده که می‌توان به این هوش مصنوعی «در حال یادگیری» اعتماد کرد و توانایی آن برای تصمیم‌گیری درباره شلیک سلاح در جنگ را پذیرفت.
کندال به آسوشیتدپرس گفت: «استفاده نکردن از آن (هوش مصنوعی) یک خطر امنیتی است. ناگزیریم در این مرحله، از آن استفاده کنیم.»
خطر امنیتی تهدید کننده آمریکا، چین است. نیروی هوایی ایالات متحده به آسوشیتدپرس گفت که هوش مصنوعی به آنها فرصت می‌دهد تا در آینده بر نیروی هوایی چین که به طور فزاینده‌ای قدرتمند خواهد شد، غلبه کنند. به گفته این گزارش، با وجود اینکه چین به فناوری هوش مصنوعی دسترسی داشت، اما هیچ نشانه‌ای در دست نبود که آنها برای انجام آزمایش‌ها، روشی فراتر از شبیه‌سازها کشف کرده باشند.
اما طبق مقاله تیم ژانگ، ارتش چین ارزیابی‌های دقیقی در زمینه ایمنی و قابلیت اطمینان هوش مصنوعی انجام می‌دهد و تاکید دارد که هوش مصنوعی تنها پس از شکستن معمای “جعبه سیاه” در جت‌های جنگنده ادغام شود.
مدل‌های یادگیری تقویتی عمیق اغلب نتایج تصمیم‌گیری‌ای را ایجاد می‌کنند که برای انسان‌ها مبهم است، اما در کاربردهای دنیای واقعی، عملکرد رزمی برتری را از خود نشان می‌دهند. درک و استنباط این چارچوب تصمیم گیری بر اساس تجربیات پیشین برای انسان‌ها بسیار چالش برانگیز است.
در مقاله ژانگ و همکارانش آمده است: «این موضوع، برای انسان‌ها در خصوص تصمیمات هوش مصنوعی، مشکل اعتماد را به میان می‌آورد. رمزگشایی «مدل جعبه سیاه» برای اینکه انسان‌ها بتوانند فرآیند تصمیم‌گیری استراتژیک را تشخیص دهند، اهداف حرکت پهپاد را درک کنند و به تصمیمات در خصوص انجام مانورها اعتماد کنند، به مثابه محور کاربرد مهندسی فناوری هوش مصنوعی در نبرد هوایی است و بر هدف اصلی پیشرفت تحقیقاتی ما تأکید می‌کند. »
تیم ژانگ قدرت این هوش مصنوعی را از طریق مثال‌های متعدد در مطالعه خود نشان داده‌اند. به عنوان مثال، در یک سناریوی شکست، هوش مصنوعی در ابتدا قصد داشت بالا رفته و مانور کبرا انجام دهد، به دنبال آن یک سری چرخش‌های رزمی، چرخش بال‌ها و حرکات دورانی برای درگیری با هواپیمای دشمن انجام داده و در پایان، با مانورهای دوری و اجتنابی مانند پرتاب شدید هواپیما به سمت پایین(شیرجه) برای فرار از دید دشمن و تسطیح هواپیما خاتمه دهد.
اما یک خلبان باتجربه می‌تواند به سرعت نقص‌های این ترکیب مانور رادیکال را تشخیص دهد. صعودهای متوالی هوش مصنوعی، چرخش‌های رزمی، غلتیدن‌های هواپیما و شیرجه‌ها منجر به کاهش شدید سرعت پهپاد در طول درگیری شد و در نهایت نتوانست دشمن را از خود دور کند.
همانطور که در مقاله نوشته شده است، در اینجا دستورالعمل انسانی به هوش مصنوعی چنین است:”کاهش سرعت ناشی از مانورهای رادیکال متوالی مقصر این شکست در نبرد هوایی است، و باید از چنین تصمیماتی در آینده اجتناب شود.”
در آزمایشی دیگر، درست در جایی که یک خلبان انسانی معمولاً روش‌هایی مانند حملات شلیک کننده برای یافتن موقعیت‌های مؤثر برای نابودی هواپیماهای دشمن را اتخاذ می‌کند، هوش مصنوعی از مانورهای بزرگ برای تحریک دشمن استفاده کرد، زودهنگام وارد فاز حملات شلیک کننده شد و در مرحله نهایی از پرواز همسطح برای گمراه کردن دشمن استفاده کرد و با مانورهای بزرگ ناگهانی، ضربه حیاتی منجر به پیروزی را وارد کرد.
پس از تجزیه و تحلیل اهداف هوش مصنوعی، پژوهشگران یک حرکت ماهرانه ظریفی را کشف کردند که زمانی که در بن‌بست گرفتار شده بود، نقشی کلیدی داشت.
به نوشته تیم ژانگ، هوش مصنوعی تاکتیک تسطیح و دور زدن را اتخاذ کرد، سرعت و ارتفاع خود را حفظ کرد و در عین حال دشمن را به تغییر جهت وادار کرد، انرژی جنبشی باقیمانده او را تخلیه کرد و راه را برای مانورهای حلقه بعدی برای ارائه یک ضد حمله هموار کرد.
دانشگاه پلی تکنیک نورث وسترن یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تحقیقاتی فناوری نظامی چین است. دولت آمریکا تحریم‌های شدیدی را علیه این کشور اعمال کرده و تلاش‌های مکرری برای نفوذ در سیستم شبکه‌اش انجام داده است که اعتراض شدید دولت چین را در پی داشته است.
اما به نظر می‌رسد که تحریم‌های ایالات متحده هیچ تأثیر آشکاری بر مبادله بین تیم ژانگ و همتایان بین‌المللی آنها نگذاشته است. آنها از الگوریتم‌های جدید به اشتراک گذاشته شده توسط دانشمندان آمریکایی در کنفرانس‌های جهانی استفاده کرده‌اند و همچنین الگوریتم‌ها و چارچوب‌های نوآورانه خود را در مقاله افشا کرده‌اند.
برخی از کارشناسان نظامی بر این باورند که ارتش چین نسبت به همتایان آمریکایی خود علاقه بیشتری به برقراری ارتباط بین هوش مصنوعی و جنگنده‌های انسانی دارد.
به عنوان مثال، جنگنده رادارگریز چین، J-20، یک نوع دو سرنشین دارد که یکی از دو خلبان آن با هواپیماهای بدون سرنشینی که با هوش مصنوعی کنترل می‌شوند، در تعامل است. قابلیتی که در حال حاضر در جنگنده‌های F-22 و F-35 ایالات متحده وجود ندارد.
اما یک فیزیکدان مستقر در پکن که به دلیل حساسیت موضوع خواست نامش فاش نشود، گفت که فناوری جدید می‌تواند مرز بین انسان و ماشین را از بین ببرد.
او گفت: «این فناوری جعبه پاندورا را خواهد گشود.»
منبع: scmp
