اکنون آمریکا دوباره ممکن است همان اشتباه را تکرار کند: با وجود این‌که یک استاندارد جهانی برای فناوری ۵G به تصویب رسیده، اما این کشور تصمیم گرفته شبکه‌های نسل بعدی خود را روی امواجی متفاوت با کشورهای دیگر ارائه کند.
این اتفاق، اوایل سال ۲۰۱۹، قطعیت پیدا کرد؛ زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، بزرگ‌ترین مزایده فروش «طیف رادیویی» در این کشور را با هدف پشتیبانی از توسعه شبکه‌های ۵G اعلام کرد. «طیف رادیویی» در حوزه ارتباطات، به طیفی از فرکانس‌های رادیویی گفته می‌شود که اپراتورها برای ارسال صدا و داده از آن‌ها استفاده می‌کنند.
ترامپ در این‌باره گفت: «نمی‌توانیم به هیچ کشور دیگری اجازه بدهیم در رقابت بر سر این صنعتِ قدرتمندِ آینده از آمریکا پیشی بگیرد.» وی آن زمان گفته بود آمریکا تا سال ۲۰۲۰ «طیف ۵G گسترده‌تری از هر کشور دیگری در جهان خواهد داشت.»
اما مشکل این‌جاست که اولین شبکه‌های ۵G در آمریکا روی بستر طیف رادیویی با فرکانس «بَس‌بالا» (یا «بی‌نهایت بالا» – EHF)، موسوم به «امواج میلی‌متری» (millimeter wave)، ساخته شده‌اند، که کارشناسان آن را طیفی با کارآیی نسبتاً پایین می‌دانند. این در حالی است که کشورهای دیگر در اروپا و منطقه آسیا-اقیانوسیه زیرساخت شبکه‌های نسل بعدی خود را روی باندهای رادیویی با فرکانس پایین، یا اصطلاحاً طیف «زیرِ ۶ گیگاهرتز»، ساخته‌اند.
این اختلاف ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی در سازگاری و همکاری میان دستگاه‌ها و خدمات ۵G در آمریکا با سایر کشورهای جهان شود. چنان‌که روزنامه واشینگتن‌پست می‌نویسد، این تصمیم آمریکا مانند وضعیت کنونی در استاندارد ویدیویی است؛ بزرگ‌ترین اقتصاد جهان از استاندارد «بِتامَکس» (Betamax) استفاده می‌کند، در حالی که سایر بازارها از استاندارد VHS استفاده می‌کنند.
طبق توضیحات کتابچه مقدماتی ۵G، که کمپانی تحقیقاتی «برنستین ریسرچ» (Bernstein Research) آن را ماه مارس سال ۲۰۱۹ منتشر کرد، اگرچه ظرفیت آزادِ عظیمی در باندهای فرکانس‌بالاتر وجود دارد، اما انتشار سیگنال در این فرکانس‌ها بسیار ناپایدار است و در صورت استفاده از سطحِ توانِ معمول، این سیگنال‌ها حتی قادر به عبور از دیوار یا پنجره هم نخواهند بود.
موفقیت در توسعه زیرساخت‌های سیار، موضوع مهمی برای آمریکا در رقابت با چین بر سر پیشتازی در عرصه ۵G است؛ رقابتی که تیرگی روابط دو کشور (تحت تأثیر افزایش تنش‌های تجاری، قدرت‌نمایی‌های نظامی و دعواهای دیپلماتیک) آن را تشدید کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در حال سخنرانی در کاخ سفید طی مراسمی با موضوع راه‌اندازی شبکه ۵G در این کشور، ۱۲ آوریل ۲۰۱۹
آن‌چه مسئله را از این هم پیچیده‌تر کرده، تلاش‌های دولت ایالات متحده برای جلوگیری از استفاده از تجهیزات ۵G تولید کمپانی «هوآوی» (Huawei) در شبکه‌های همراه سراسر جهان است. آمریکا ادعا می‌کند درباره امنیت این تجهیزات نگران است؛ و کیفرخواستی علیه هوآوی صادر کرده که این تولیدکننده چینی تجهیزات مخابراتی را به کلاهبرداری مالی، نقض تحریم‌های تجاری علیه ایران، و بیش از بیست جرم دیگر، متهم نموده است.
اپراتورهای بزرگ آمریکا، از جمله AT&T، «ورایزن» (Verizon) و «اسپرینت» (Sprint)، در غیاب یک کمپانی برجسته سازنده تجهیزات ۵G در داخل آمریکا، اعلام کرده‌اند برای تأمین تجهیزات ۵G موردنیاز خود با «نوکیا»ی (Nokia) فنلاند، «اریکسونِ» (Ericsson) سوئد و «سامسونگ» (Samsung) کره جنوبی همکاری خواهند کرد.
طبق گزارش سال ۲۰۱۸ کمپانی تحقیقات مخابراتی «آنالیسیس مِیسون» (Analysys Mason) انگلیس درباره تعهدات کشورها در حوزه ۵G، آمریکا در فاصله سال ۲۰۱۸ تا اواسط سال ۲۰۱۹، از رتبه سوم به رتبه اول رسیده و این جایگاه را مشترکاً با چین در اختیار دارد. در این گزارش، کره جنوبی (که اولین خدمات همراه ۵G خود را اوایل ماه آوریل سال ۲۰۱۹ ارائه داد)، ژاپن و انگلیس نیز در میان پنج کشور برتر جهان در زمینه آمادگی برای ۵G قرار گرفتند.
AT&T و ورایزن، دو اپراتور بزرگ آمریکا، سال ۲۰۱۹ شبکه‌های همراه ۵G خود را روی بستر امواج میلی‌متری راه‌اندازی کرده‌اند. تا ماه می سال ۲۰۱۸، AT&T در ۱۹ شهر و ورایزن در ۲ شهر آمریکا خدمات ۵G ارائه می‌دادند.
«بِنگت نوردستروم» مدیرعامل کمپانی مشاوره مخابراتی سوئدی «نورث‌استریم» می‌گوید: «بسیاری از کشورهای دیگر جهان، درباره استفاده از امواج میلی‌متری محتاط‌تر عمل می‌کنند، چراکه تردید دارند این طیف بتواند پوشش و ظرفیت لازم برای تقویت شبکه را داشته باشد… ایجاد پوشش در سطح ملی با استفاده از طیف امواج میلی‌متری غیرممکن است. می‌توان گفت آمریکا، به نوعی، موش آزمایشگاهی برای ارزیابی طیف امواج میلی‌متری شده است.»
پیش‌بینی می‌شود سرعت انتقال داده در شبکه‌های همراه ۵G بین ۲۰ تا ۱۰۰ برابرِ شبکه‌های ۴G فعلی باشد.
این فناوری همچنین می‌تواند از اتصال یک میلیون دستگاه در هر کیلومتر مربع پشتیبانی کند و تأخیر در آن تا ۱ میلی‌ثانیه کاهش یابد؛ یعنی یک بسته داده با استفاده از فناوری ۵G می‌تواند تقریباً آناً از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل شود.
این پیشرفت‌ها باعث می‌شود فناوریِ به‌اصطلاح «اینترنت اشیا» (internet of things) رواج بیش‌تری پیدا کند، چراکه اکنون دستگاه‌های بیش‌تری (از ساعت‌های کنترل تناسب اندام تا تلویزیون‌های متصل به اینترنت و بلندگوهای هوشمند در خانه) برای جمع‌آوری و تحلیل داده به هم متصل می‌شوند.
زیرساخت ۵G همچنین زیربنای اینترنت صنعتی نیز خواهد بود و از اتوماسیون تولید، شهرهای هوشمند و خودروهای خودران پشتیبانی خواهد کرد.
«دین بابلی» مدیر مؤسسه تحقیقاتی مستقل فناوری «دیسراپتیو آنالیسیس» آمریکا، می‌گوید: «فکر می‌کنم آمریکا (با راه‌اندازی ۵G روی بستر امواج میلی‌متری) در ابتدای کار دچار یک خطای تاکتیکی شده است. کشورهای دیگر جهان با استفاده از باندهای (فرکانس‌پایین) راحت‌تر می‌توانند شبکه‌های ۵G خود را راه‌اندازی کنند.»
«هیأت نوآوری دفاعی» یکی از کمیته‌های مشورتی فدرال در وزارت دفاع آمریکا ماه آوریل سال ۲۰۱۹ طی گزارشی نوشت دلیل اصلی این‌که آمریکا توسعه شبکه ۵G خود را به امواج میلی‌متری محدود کرده، ممنوعیت استفاده از بسیاری از باندهای فرکانس‌پایین مربوط به ۵G در این کشور است.
طبق این گزارش، بخش اعظم این امواج رادیویی، متعلق به دولت هستند و وزارت دفاع به طور گسترده‌ای از آن‌ها برای ارتباطات ایمن استفاده می‌کند.
در این گزارش آمده است: «مسئله‌ی تخصیصِ طیف، در بطن رقابت بر سر ۵G قرار دارد، زیرا انتخاب طیف… روی تقریباً همه ابعاد دیگر توسعه ۵G تأثیر می‌گذارد. اپراتورهای آمریکایی ممکن است کار روی امواج میلی‌متری را ادامه بدهند، اما پیشتازی در حوزه ۵G وقتی کس دیگری پشت سرتان نباشد، غیرممکن است.»
البته کارشناسان معتقدند از امواج میلی‌متری و زیرِ ۶ گیگاهرتز می‌توان به عنوان مکمل استفاده کرد؛ یعنی از باندهای فرکانس‌بالاتر برای مکان‌های کوچکی استفاده کرد که به ظرفیت اتصال بالا نیاز دارند، مثلاً مناطق پرجمعیت؛ و از فرکانس‌های متوسط تا پایین برای مکان‌هایی استفاده کرد که نیاز به پوشش گسترده‌تری دارند.
به عنوان مثال، «سوبرامانیان ونکاترامان» تحلیلگر ارشد کمپانی مشاوره MTN مستقر در ایالت آریزونای آمریکا، می‌گوید اپراتور آمریکایی «تی-موبایل» (T-Mobile) قصد دارد برای بهتر شدن پوشش و ظرفیت، از ترکیبی از باندهای فرکانس‌پایین و امواج میلی‌متری‌ای که خودش مجوز آن‌ها را دریافت کرده، در کنار فرکانس‌های پایین‌تر اسپرینت استفاده کند. [اسپرینت و تی-موبایل سال ۲۰۲۰ با هم ادغام شدند.]
با این وجود، اتکای زیرساخت ۵G آمریکا روی امواج رادیوییِ متفاوت با سایر کشورهای جهان، همزمان با راه‌اندازی شبکه‌های نسل آینده در این کشورها، آمریکا را در رقابت در این حوزه عقب می‌اندازد.
هیأت نوآوری دفاعی در گزارش خود ضمن تأکید بر خطرات امنیتی مقابل عملیات‌های خارجی وزارت دفاع آمریکا، خاطرنشان می‌کند: «با توجه به تبدیل امواج ۶ گیگاهرتز به استاندارد جهانی، به احتمال زیاد چین، که پیشاپیش پیشتاز این عرصه است، در خط مقدم این پیشرفت‌ها خواهد بود. حتی اگر واشنگتن بتواند استفاده از تأمین‌کنندگان چینی تجهیزات ۵G در داخل آمریکا را محدود کند، باز هم بازار وایرلس این کشور، آن‌قدر بزرگ نیست که برای جلوگیری از تداوم افزایش سهم تأمین‌کنندگان چینی ۵G در بازار جهان، کافی باشد.»
در این مقاله اشاره شده که این سیاست آمریکا طیفی از پیامدها را به دنبال خواهد داشت که می‌تواند از کاهش حضور تأمین‌کنندگان تجهیزات ۵G در بازار آمریکا تا محدودیت دسترسی به محصولات با قیمت‌های رقابتی (و در نتیجه، افزایش هزینه‌های زنجیره تأمین) را شامل شود.
چین که بزرگ‌ترین بازار شبکه همراه جهان را از نظر تعداد مشترک و اندازه شبکه در اختیار دارد، می‌داند ظهور ۵G فرصت این کشور برای آن است که برای اولین بار، در توسعه فناوری ارتباطات بی‌سیم پیشتاز باشد. این حوزه تا کنون تحت سلطه آمریکا و اروپا بوده است.
در سیزدهمین سند توسعه پنج‌ساله کشور چین، ۵G به عنوان یک «حوزه‌ی جدید رشد» معرفی شده و هوآوی، که در شهر شنجن مستقر است، در حال حاضر در رقابت بر سر تأمین تجهیزات ۵G برای شرکت‌های مخابراتی سراسر جهان پیشتاز است.
اپراتور آمریکایی ورایزن، ماه فوریه سال ۲۰۱۹، طی مراسمی در شهر سان‌فرانسیسکو در ایالت کالیفرنیا، اعلام کرد از ماه آوریل همان سال ارائه خدمات همراه ۵G را در شهرهای شیکاگو و مینیاپولیس آغاز خواهد کرد
«گوئو یونگشین» استاد دپارتمان برق و مهندسی رایانه در دانشگاه ملی سنگاپور، معتقد است، استراتژی متفاوت آمریکا در انتخاب امواج میلی‌متری، همچنین موجب می‌شود ساخت سیستم‌های ۵G در این کشور «بسیار پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر از سیستم‌های زیر ۶ گیگاهرتز باشند… که به طور طبیعی از فناوری‌های سنتی وایرلس مانند ۴G LTE نشأت گرفته‌اند.»
به گفته نوردستروم، مشکل اصلی امواج میلی‌متری این است که مساحت تحت پوشش آن‌ها کوچک‌تر است و این یعنی برای دستیابی به پوشش مناسب، نیاز به شمار بیش‌تری آنتن و سخت‌افزارهای دیگر دارند.
ونکاترامان، تحلیلگر ارشد MTN، می‌گوید تنها راهِ آمریکا این است که وزارت دفاع این کشور سهم خود از طیف رادیویی با فرکانس‌های پایین‌تر را برای استفاده تجاری در اختیار اپراتورها قرار دهد یا با آن‌ها به اشتراک بگذارد.
وی می‌گوید: «اما با توجه به این‌که اپراتورهای بزرگ آمریکایی پیشاپیش تلاش‌ها برای ارائه ۵G روی بستر امواج میلی‌متری را آغاز کرده‌اند، تغییر این طیف رادیویی می‌تواند این روند را دچار تأخیر کند.»
به عنوان مثال، دولت انگلیس، سال ۲۰۱۸، امواج رادیویی فرکانس‌پایین را که قبلاً مورد استفاده وزارت دفاع این کشور بودند، در قالب مزایده در اختیار اپراتورهای همراه قرار داد.
با این حال، دولت ترامپ همچنان معتقد بود آمریکا با استفاده از امواج میلی‌متری هم می‌تواند در رقابت بر سر ۵G از کشورهای دیگر سبقت بگیرد.
وی ماه آوریل سال ۲۰۱۹ گفت: «آمریکا، تا پایان امسال، ۹۲ مورد ارائه خدمات ۵G در بازارهای سراسر کشور خواهد داشت. این رقم درباره نزدیک‌ترین کشور، یعنی کره جنوبی، ۴۸ خواهد بود. و ما سرعت ارائه خدمات را از این هم بیش‌تر خواهیم کرد.»
منبع: scmp
