به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست، در مقابل، توسعه‌دهندگانی از کشورهایی از افغانستان تا زیمبابوه به این مدل‌ها دسترسی داشتند. این اقدام بازتابی بود از باور ناگفته OpenAI مبنی بر اینکه مدل‌های ارزشمند آن باید در برابر سوءاستفاده از سوی کشورهایی مانند چین، ایران، روسیه و کره شمالی محافظت شوند.
اما حالا ورق برگشته است. با رونمایی مدل بزرگ زبانی (LLM) دیپسیک V3 در دسامبر ۲۰۲۴ که به‌صورت کاملاً آزاد عرضه شد و سپس معرفی مدل استدلالی R1 در ژانویه ــ مدلی که از لحاظ قابلیت‌ها با مدل o1 شرکت OpenAI برابری می‌کند ــ جنبش هوش مصنوعی متن‌بازِ آغازشده توسط شرکت‌های چینی، شوک شدیدی به سیلیکون‌ولی و وال‌استریت وارد کرده است.
این روند نه‌تنها موجی از کاربردهای جدید هوش مصنوعی را در چین به راه انداخته، بلکه چشم‌انداز جهانی این حوزه را نیز بازتعریف کرده و حمایت توسعه‌دهندگانی در سراسر جهان را به دست آورده است. مدل‌های متن‌باز چینی جایگزینی واقعی برای سیستم‌های بسته‌ای هستند که شرکت‌های آمریکایی مانند OpenAI و گوگل ارائه می‌دهند.
مدل‌های هوش مصنوعی متن‌باز ــ که کد منبع و وزن‌های مدل آنها برای همه در دسترس است تا استفاده، اصلاح و توزیع شوند ــ رویکردی مشارکتی به توسعه هوش مصنوعی ارائه می‌دهند.
برخلاف گذشته که سیستم‌های متن‌باز رایانه‌ای مانند لینوکس نتوانستند جایگزین رقبای اختصاصی مانند ویندوز مایکروسافت شوند، تحلیل‌گران می‌گویند این بار، مدل‌های رایگان و متن‌باز چینی تهدیدی جدی برای همتایان آمریکایی هستند.
مدیرعامل انویدیا، از پیشرفت چین در زمینه هوش مصنوعی متن‌باز تمجید کرده و آمادگی خود را برای همکاری با شرکت‌های چینی اعلام کرده است. این در حالی است که این شرکت سازنده تراشه آماده ازسرگیری ارسال تراشه‌های پیشرفته H20 به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خود پس از پیشرفت در مذاکرات تجاری چین و آمریکا در ماه گذشته است.
وی مدل‌های LLM توسعه‌یافته توسط شرکت‌های چینی ــ از جمله دیپسیک، گروه علی‌بابا، تنسنت، MiniMax و بیدو ــ را «در سطح جهانی» توصیف کرده و آنها را برای پیشرفت جهانی هوش مصنوعی حیاتی دانسته است.
جنبش هوش مصنوعی متن‌باز چین به‌گفته اوکاتالیزوری برای پیشرفت جهانی بوده و فرصتی برای هر کشور و صنعتی» فراهم کرده تا در انقلاب هوش مصنوعی مشارکت کند. او این سخنان را در جریان نمایشگاه بین‌المللی زنجیره تأمین چین در پکن بیان کرد.
در حالی که شرکت‌های چینی با سرعتی بالا مدل‌های متن‌باز خود را منتشر می‌کنند، بنیان‌گذار و مدیرعامل OpenAI، اعلام کرد عرضه مدل LLM متن‌باز این شرکت که قرار بود به زودی انجام شود، به دلیل نگرانی‌های ایمنی و نیاز به تست بیشتر به تعویق افتاده است.
برای استارت‌آپ‌هایی مانند دیپسیک، اتخاذ رویکرد متن‌باز استراتژی مؤثری برای جبران فاصله با رقبا بوده است؛ زیرا این رویکرد امکان بهره‌گیری از مشارکت جامعه‌ای گسترده‌تر از توسعه‌دهندگان را فراهم می‌کند. اکنون بیشتر مدل‌های متن‌باز چینی از نظر سطح قابلیت‌ها با پیشرفته‌ترین مدل‌های اختصاصی آمریکایی برابری می‌کنند یا نزدیک به آنها هستند.
مدل R1-0528 شرکت دیپسیک در رتبه‌بندی مؤسسه مشاوره‌ای Artificial Analysis به‌عنوان بالاترین مدل متن‌باز ارزیابی شده و تنها پس از مدل‌های شرکت‌های xAI (ایلان ماسک)، OpenAI و گوگل قرار گرفته است. دیگر شرکت‌های چینی نظیر علی‌بابا، MiniMax و Moonshot AI نیز در این آزمون‌ها عملکردی قوی داشته‌اند.
قابلیت‌های پیشرفته مدل‌های چینی از سوی کاربران نیز بی‌پاسخ نمانده است.
تا اواسط ژوئیه، دیپسیک با سهم ۲۴ درصدی از بازار OpenRouter ــ بازاری جهانی برای مدل‌های هوش مصنوعی ــ دومین توسعه‌دهنده محبوب پس از گوگل (با سهم ۳۷ درصد) بوده است.
در همین حال، خانواده مدل‌های Qwen متعلق به علی‌بابا به بزرگ‌ترین اکوسیستم متن‌باز هوش مصنوعی جهان تبدیل شده‌اند، به‌طوری‌که بیش از ۱۰۰ هزار مدل مشتق از آنها ساخته شده؛ رقمی که جامعه Llama شرکت Meta را پشت سر گذاشته است.
اکوسیستم گسترده مدل‌های متن‌باز چین دامنه‌ای از مدل‌ها با ۱ میلیارد تا ۱ تریلیون پارامتر را در بر می‌گیرد و کاربردهایی در بخش‌هایی از جمله تولید هوشمند و حکمرانی دیجیتال دارد. تلاقی تحول فناوری و نیازهای صنعتی در چین مدلی منحصربه‌فرد از توسعه ایجاد کرده است، جایی که نیازهای کاربردی، نوآوری را هدایت می‌کنند و اکوسیستم‌های متن‌باز موتور رشد صنعتی می‌شوند.
جنبش متن‌باز چین بازتابی از روند «برابری فناوری» است که سلطه مدل‌های بسته را به چالش می‌کشد.
یکی از دلایلی که علی‌بابا تصمیم گرفت مدل‌های Qwen خود را متن‌باز کند، این بود که متن‌باز شدن کاربرد هوش مصنوعی را دموکراتیک می‌کند و به گسترش کاربردهامنجر می‌شود؛ مسیری که در نهایت به سود کسب‌وکار رایانش ابری علی‌بابا خواهد بود.
استراتژی متن‌باز به شرکت‌های چینی امکان داده تا توسعه‌دهندگان داخلی و خارجی را جذب کنند و دامنه نفوذ و پذیرش خود را گسترش دهند.
برای مثال، تولیدکنندگان چینی لوازم خانگی مانند مدیا و هایر در حال ادغام فناوری دیپسیک در تلویزیون‌ها و یخچال‌های خود هستند، در حالی که شرکت‌های آمریکایی مانند انویدیا و آمازون نیز دسترسی کاربران به مدل‌های دیپسیک را فراهم کرده‌اند.
با توجه به قیمت پایین دیپسیک ، هزینه استفاده از هوش مصنوعی برای تولید خلاصه جلسات در هدفون‌های هوشمند Oleap بیش از ۸۰ درصد کاهش یافت، پس از آن را مبتنی بر مدل R1 را یکپارچه کردند.
موفقیت دیپسیک باعث شد رقبای آمریکایی مانند OpenAI نیز استراتژی‌های خود را بازنگری کنند. رئیس هوش مصنوعی شرکت Phoenix مستقر در شانگهای (که در زمینه زیرساخت غیرمتمرکز AI فعالیت می‌کند)، گفت شرکت‌های آمریکایی برای باقی‌ماندن در رقابت، به انتشار مدل‌های پولی ادامه خواهند داد که با محصولات متن‌باز مانند دیپسیک رقابت کرده یا اندکی برتر باشند.
در چین، شرکت‌هایی که پیش‌تر به مدل‌های بسته پایبند بودند، مانند بیدو و MiniMax، نیز در حال بازبینی راهبردهای خود هستند. این چرخش جمعی به سمت متن‌باز در میان شرکت‌های چینی چیزی فراتر از یک اقدام نمادین است؛ این تغییر بازتابی از اجماعی در حال شکل‌گیری است مبنی بر اینکه متن‌باز موجب تسریع چرخه توسعه، افزایش اعتماد و گسترش نفوذ جهانی می‌شود.
جمعیت عظیم استعدادهای فنی در چین و حمایت روزافزون دولت نیز به پیشرفت جنبش متن‌باز در این کشور کمک کرده است.
طبق آمار رسمی تا سال گذشته ۹.۴ میلیون توسعه‌دهنده نرم‌افزار در چین وجود داشته است.
چین ۱۷ مورد از ۱۰۰ نرم‌افزار متن‌باز برتر جهان را تولید کرده و دومین کشور بزرگ توسعه‌دهنده نرم‌افزار متن‌باز در جهان است. این داده‌ها از سوی انجمن استانداردهای ارتباطات چین و کمیته استانداردسازی رایانش ابری و متن‌باز ارائه شده‌اند.
همچنین، توسعه متن‌باز در برنامه‌های ملی چین ادغام شده است.
چهاردهمین برنامه پنج‌ساله این کشور بر اهمیت توسعه متن‌باز تأکید کرده و طرح‌هایی برای ایجاد جوامع هوش مصنوعی متن‌باز داخلی، صادرات نوآوری‌های متن‌باز در سطح جهانی، و توسعه هوش مصنوعی برای جمع‌آوری داده‌های عمومی ارائه کرده است.
این تلاش‌های دولتی، شرکت‌ها و نهادهای دانشگاهی داخلی را نیز به پیوستن به این جنبش ترغیب کرده است.
با افزایش محبوبیت جهانی مدل‌های متن‌باز هوش مصنوعی چین، جاه‌طلبی‌های پکن در این حوزه و محصولات AI این کشور با نظارت سیاسی، به‌ویژه از سوی دولت‌های غربی، روبه‌رو شده‌اند.
برای نمونه، چت‌بات دیپسیک در کشورهایی مانند کره جنوبی، استرالیا، آلمان، ایتالیا و جمهوری چک به‌دلیل نگرانی‌هایی درباره امنیت داده‌ها ممنوع یا محدود شده است. این اقدامات انگیزه سیاسی دارند و نه فنی. نسبت‌دادن ملیت به کد یا وزن‌های متن‌باز از نظر فنی بی‌معناست.
دیگران نیز بر مزایای جهانی اشتراک‌گذاری تحقیق و همکاری شرکت‌ها ــ صرف‌نظر از خاستگاه ملی آنها ــ برای پیشبرد فناوری هوش مصنوعی تأکید کرده‌اند.
منبع: scmp
