به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست، در طرح فعلی، یعنی چهاردهمین برنامه پنج‌ساله (۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵)، سیاست‌گذاران، امنیت غذایی را در کنار امنیت انرژی و مالی، به‌عنوان سه حوزه اصلی برای تقویت امنیت اقتصادی ملی در نظر گرفته‌اند.
در حالی که مقام‌های چینی در حال تدوین برنامه پنج‌ساله بعدی هستند، امنیت غذایی همچنان سنگ‌بنای تلاش برای تاب‌آوری اقتصادی باقی خواهد ماند.
با وجود کاهش جمعیت چین در دو سال گذشته، نیاز به تأمین مطمئن غذا به‌دلیل پیچیدگی روزافزون محیط ژئوپلیتیکی و تجاری و همچنین تأثیرات فزاینده تغییرات اقلیمی بیش از پیش احساس می‌شود.
طبق آمار رسمی، چین طی پنج سال گذشته از طریق سرمایه‌گذاری‌های سنگین در فناوری کشاورزی و حفاظت جدی از زمین‌های زراعی، موفق شده است تولید غلات را تثبیت و به بالاترین سطح تاریخی برساند.
تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که برنامه پنج‌ساله آینده بر تنوع‌بخشی به منابع غذایی و استفاده از فناوری‌های نو مانند هوش مصنوعی برای توسعه کشاورزی و تثبیت درآمد کشاورزان تأکید کند.
غذا کالایی پایه‌ای است که افزایش قیمت آن سایر قیمت‌ها را بالا می‌برد، بنابراین سیاست‌مداران چینی نسبت به آن بسیار حساس‌اند. در حال حاضر، تأمین جهانی غذا عمدتاً در دست ایالات متحده و متحدانش است که به‌شدت چین را هدف گرفته‌اند، در حالی که روسیه – دیگر تولیدکننده عمده غلات – شریک قابل اعتمادی نیست و اغلب به‌طور ناگهانی صادرات غلات خود را ممنوع می‌کند. برای کشوری به بزرگی چین، وقوع کمبود غذایی گسترده می‌تواند برای هر رهبری فوق‌العاده خطرناک باشد.
در سال‌های اخیر، چین روابط تجاری غذایی خود را به‌سمت آمریکای جنوبی، از جمله برزیل و آرژانتین، سوق داده است، اما مبادلات غذایی با این کشورها نیز با تغییر دولت‌هایشان دستخوش نوسان می‌شود.
سویا، محصولی که چین بیش از هر کالای کشاورزی دیگری به واردات آن متکی است، همچنان نقطه حساس در جنگ تجاری میان آمریکا و چین محسوب می‌شود.
صنعت خوراک دام چین به‌شدت به سویاهای وارداتی وابسته است. در همین حال، واشنگتن تحت فشار فزاینده کشاورزان آمریکایی قرار دارد تا سریعاً توافقی تجاری برای ازسرگیری فروش‌های عادی به چین حاصل شود.
چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مواد غذایی جهان، بین ژانویه تا سپتامبر سال جاری ۸۶٫۱۸ میلیون تن سویا وارد کرده است — عمدتاً از برزیل — که نسبت به سال گذشته ۵٫۳ درصد افزایش داشته است.
خریدهای گسترده سویا از آمریکا احتمالاً در هر توافق تجاری آینده بین دو کشور نقشی حیاتی خواهد داشت، مشابه توافقی که در جریان جنگ تجاری ۲۰۱۸-۲۰۱۹ در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ حاصل شد.
غیر از سویا، چین بیشتر غلات اصلی خود را تولید می‌کند، چرا که خودکفایی غذایی از دیرباز یکی از اولویت‌های راهبردی پکن بوده است. تحت چهاردهمین برنامه پنج‌ساله، دولت چین موفق شده تأمین پایدار غلات، حفاظت از زمین‌های کشاورزی، ارتقای فناوری کشاورزی و مدیریت وابستگی‌های وارداتی را تضمین کند.
اقدامات جدید در پنج‌ساله آینده با تمرکز بر تنوع‌بخشی منابع غذایی و در چارچوب «رویکرد جامع غذایی» شی جین‌پینگ ادامه خواهد یافت و بر زنجیره صنعتی مقاوم‌تر از طریق نژادهای نو، منابع زیستی جایگزین و نوآوری فناورانه تأکید خواهد داشت.
شورای دولتی چین سال گذشته طرح جامعی را برای ارتقای امنیت غذایی معرفی کرد که هدف آن گسترش تولید فراتر از کشاورزی سنتی بود. این دستورالعمل ایجاد یک نظام تأمین یکپارچه در حوزه‌های کشاورزی، جنگلداری، دامپروری، شیلات و میکروارگانیسم‌ها را هدف گرفته و افزایش خوداتکایی تا سال ۲۰۲۷ را دنبال می‌کند.
در این چارچوب، سیاست‌گذاران انتظار دارند پیشرفت‌های فناورانه برای ارتقای تاب‌آوری و پایداری سیستم غذایی تسهیل شود.
«سند شماره یک مرکزی» حزب کمونیست چین در سال جاری – که همواره به بخش کشاورزی اختصاص دارد – مفهوم جدیدی را با عنوان «بهره‌وری نوین کشاورزی» معرفی کرد که بر نوآوری فناورانه متناسب با شرایط محلی تأکید دارد.
این مفهوم مرحله‌ای تازه از تحول و نوسازی نظام‌مند کشاورزی مدرن چین را رقم می‌زند و انتظار می‌رود پیشرفت‌هایی در فناوری‌های نوظهور همچون ویرایش ژن، زیست‌سنتز و هوش مصنوعی حاصل شود.
در نتیجه، گونه‌های جدید محصولات، ماشین‌آلات پیشرفته‌تر و روش‌های کارآمدتر کشت و پرورش ایجاد خواهد شد.
برنامه وزارت کشاورزی چین برای دوره ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۸ به‌طور خاص بر علم، فناوری و نوآوری در بخش کشاورزی متمرکز است.
دانشمندان کشاورزی چینی تاکنون چندین گونه ذرت با پروتئین بالاتر توسعه داده‌اند تا به‌عنوان جایگزین سویا در خوراک دام استفاده شود و به کاهش وابستگی چین به واردات کمک کند.
با توجه به حجم عظیم تولید ذرت در چین، تنها یک درصد افزایش در محتوای پروتئین آن می‌تواند نیاز این کشور به سویاهای وارداتی را تا ۸ میلیون تن کاهش دهد.
احتمالاً در برنامه پنج‌ساله آینده تدابیری برای افزایش انگیزه کشاورزان غلات از طریق بیمه درآمد و بیمه کشت گنجانده خواهد شد. برخی طرح‌های بیمه‌ای معرفی شده‌اند، اما بررسی‌های نشان می‌دهد بیشتر آنها صوری‌اند و به‌درستی اجرا نمی‌شود. برای مثال، در جریان خشکسالی شدید امسال در مناطق مرکزی چین، خسارت ناشی از بلایای طبیعی باید جبران می‌شد، اما در عمل، ارزیابی خسارت‌ها ناقص بود.
طبق داده‌های رسمی، تولید سالانه غلات چین بیش از ۶۵۰ میلیون تن باقی مانده است و این امر نشانگر موفقیت راهبرد «ذخیره غلات در زمین و فناوری» است. تولید سال گذشته حتی برای نخستین‌بار از ۷۰۰ میلیون تن عبور کرد.
چین طی سال‌های اخیر از طریق احیای زمین‌های کشاورزی و ارتقای کیفیت خاک توانسته مساحت زمین‌های زراعی خود را افزایش دهد. بخشی از این پروژه شامل تبدیل زمین‌های شیب‌دار به زمین‌های صاف‌تر و حاصلخیزتر بوده است.
بر اساس داده‌های وزارت منابع طبیعی، مساحت زمین‌های زراعی کشور تا پایان سال گذشته به ۱۲۹ میلیون هکتار (۳۲۰ میلیون جریب) رسیده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ ۱٫۴۶ درصد افزایش دارد.
یکی از اهداف برنامه فعلی رسیدن به نرخ مکانیزاسیون ۷۵ درصدی در کشت و برداشت محصولات تا سال ۲۰۲۵ بود، هدفی که طبق اعلام مقامات در آوریل سال جاری، زودتر از موعد محقق شده است.
پیشرفت‌های فناورانه ۶۳٫۲ درصد از رشد تولیدات کشاورزی در سال ۲۰۲۴ را تشکیل داده‌اند، در حالی که هدف تعیین‌شده تا پایان ۲۰۲۵، ۶۴ درصد است.
با وجود دستاوردها، چین همچنان با چالش‌های متعددی روبه‌روست، از جمله جنگ‌هایی که تولید و تجارت غذا را مختل می‌کنند و روند شهرنشینی و توسعه که هرچند کندتر از قبل شده، اما هنوز به خط قرمز حفظ زمین‌های زراعی فشار وارد می‌کند.
سیاست «خط قرمز» پکن حکم می‌کند که حداقل ۱۲۰ میلیون هکتار (۲۹۶٫۵ میلیون جریب) زمین کشاورزی برای تضمین امنیت غذایی حفظ شود.
اگرچه جمعیت در حال کاهش است، اما سرعت این روند کند است. علاوه بر این، باید با تغییرات اقلیمی مقابله کرد، زیرا کشاورزی چین با رویدادهای آب‌وهوایی شدیدتر و خطرات طبیعی بیشتری مواجه است.
این وضعیت در آوریل و می آشکار شد، زمانی که استان‌های هنان و شاآنشی بدترین خشکسالی ۶۰ سال اخیر را تجربه کردند و محصول گندم در برخی مناطق تا ۹۰ درصد کاهش یافت.
ترس از ناامنی غذایی در چین همچنان پابرجا خواهد بود، به‌ویژه زمانی که دوستان اندک و رقبای ژئوپلیتیکی بسیارند. از نظر روانی، حتی اگر سطح تأمین مواد غذایی ثابت بماند، احساس ناامنی هنوز وجود دارد.
منبع: scmp
